Ταμείο Ανάκαμψης: Η πρωτιά της χώρας μας, οι στόχοι και τα ορόσημα

Μια αξιοζήλευτη «προίκα» μπορεί να αφήσει η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) στη χώρα, εφόσον στεφθεί με επιτυχία το δύσκολο στοίχημα της ταχείας ολοκλήρωσης των έργων και εκταμίευσης των κονδυλίων στα στενά χρονικά περιθώρια που έχουν τεθεί, έως το τέλος του 2026.

Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί ένα χρηματοδοτικό εργαλείο «performance–based», με απαιτήσεις για γρήγορους ρυθμούς υλοποίησης, καθώς οι πληρωμές από την Ευρωπαϊκή Eνωση (ΕΕ) προς τα κράτη-μέλη εκτελούνται αφού εκπληρωθούν συγκεκριμένα ορόσημα και στόχοι, οι οποίοι έχουν καταγραφεί στο Εθνικό Σχέδιο της κάθε χώρας. Το ελληνικό σχέδιο «Ελλάδα 2.0» θα αποδώσει στη χώρα ευρωπαϊκούς πόρους 30,5 δισ. ευρώ, κονδύλια τα οποία αντιστοιχούν στο 16,5% του ΑΕΠ της.

Ολοκληρώθηκαν 15 ορόσημα και στόχοι 

Hδη, με τον χρόνο να μετρά αντίστροφα, η χώρα μας έχει ανταποκριθεί στη μεγάλη πρόκληση ώστε να μη χαθεί μια ιστορική ευκαιρία. Eως σήμερα η Ελλάδα έχει εκταμιεύσει από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ συνολικούς πόρους ύψους 11,1 δισ. ευρώ μόλις 1,5 χρόνο μετά την έγκριση του Εθνικού Σχεδίου της.

Οι συγκεκριμένοι πόροι αντιστοιχούν στο 6,1% του ΑΕΠ της, γεγονός που καθιστά την Ελλάδα τη χώρα που έχει λάβει το υψηλότερο ποσοστό εκταμιεύσεων σε σχέση με το ΑΕΠ της. Ακολουθούν η Κροατία με εκταμιεύσεις που αντιστοιχούν στο 3,9% του ΑΕΠ της, η Ιταλία με 3,8%, η Ισπανία με 3,1%, η Ρουμανία με 2,6% και η Πορτογαλία με 2,4%.

Ειδικότερα, έως σήμερα η Ελλάδα έχει λάβει προχρηματοδότηση ύψους 3,96 δισ. ευρώ (Αύγουστος 2021), ολοκλήρωσε 15 ορόσημα και στόχους και εκταμίευσε από το πρώτο αίτημα πληρωμής 3,56 δισ. ευρώ (Απρίλιος 2022). Επίσης, ολοκλήρωσε επιπλέον 28 ορόσημα και στόχους για το δεύτερο αίτημα πληρωμής, εκταμιεύοντας άλλα 3,56 δισ. ευρώ (Ιανουάριος 2023). Μάλιστα, στις 15 Μαΐου ήταν στις πρώτες τρεις χώρες που κατέθεσαν τρίτο αίτημα πληρωμής από το Ταμείο Ανάκαμψης καταδεικνύοντας την αποτελεσματικότητα της υλοποίησής του. Το τρίτο αίτημα πληρωμής ύψους 1,72 δισ. ευρώ ανεβάζει τις συνολικές αναμενόμενες εισροές από το ΤΑΑ σε 12,8 δισ. ευρώ.

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» αποτελείται από δυο σκέλη: των επιχορηγήσεων με προϋπολογισμό 17,8 δισ. ευρώ και το δανειακό με προϋπολογισμό 12,7 δισ. ευρώ.

Επιχορηγήσεις σε εμβληματικά έργα 

Το σκέλος των επιχορηγήσεων αφορά έργα που εμπίπτουν στους τέσσερις βασικούς πυλώνες του Σχεδίου, δηλαδή στην «πράσινη μετάβαση», στην «ψηφιακή μετάβαση», σε «απασχόληση – δεξιότητες – κοινωνική συνοχή» και στις «ιδιωτικές επενδύσεις και στον μετασχηματισμό της οικονομίας». Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούνται δημόσιες επενδύσεις, μεταρρυθμίσεις και δράσεις σε όλους τους τομείς της οικονομίας – ψηφιακός μετασχηματισμός, πράσινη μετάβαση, ενέργεια, υποδομές, παιδεία, τουρισμός, πολιτισμός, εκσυγχρονισμός δημόσιου τομέα, απασχόληση, κατάρτιση, δημόσια υγεία -, καθώς και τα προγράμματα ενίσχυσης των επιχειρήσεων. Εως το τέλος Μαΐου 2023 είχαν ενταχθεί περίπου 700 έργα συνολικού προϋπολογισμού περίπου 17,8 δισ. ευρώ.

Υποδομές, υγεία και εκπαίδευση

Σε αυτά περιλαμβάνονται σημαντικά έργα δημόσιου χαρακτήρα. Στον τομέα των υποδομών έχει υλοποιηθεί το 23% του αυτοκινητοδρόμου Ε65 (Τμήμα Τρίκαλα – Εγνατία). Oσον αφορά τον Βόρειο Οδικό Aξονα Κρήτης, το τμήμα Νεάπολη – Aγιος Νικόλαος (14,5 χλμ.) ήδη κατασκευάζεται, το τμήμα Χερσόνησος – Νεάπολη (22,4 χλμ.) μέσω ΣΔΙΤ συμβασιοποιήθηκε και ξεκινάει η κατασκευή του και το τμήμα Χανιά – Ηράκλειο (155 χλμ.) θα κατασκευαστεί με παραχώρηση και ο διαγωνισμός βρίσκεται στο τελικό στάδιο.

Επιπλέον, δημοπρατούνται σταδιακά έργα εκσυγχρονισμού και ανακαινίσεων σε 90 Δημόσια Νοσηλευτικά ιδρύματα και ανάλογα έργα σε 156 Κέντρα Υγείας και Πολυδύναμα Περιφερειακά Ιατρεία. Στον τομέα της εκπαίδευσης ξεκίνησαν να παραδίδονται 36.000 διαδραστικοί πίνακες στα δημόσια σχολεία και συγκεκριμένα σε όλα τα γυμνάσια και λύκεια της χώρας και στα δημοτικά (5η και 6η τάξη), όπως επίσης και 177.000 σετ για ρομποτική και για STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) σε όλα τα δημόσια νηπιαγωγεία, δημοτικά και γυμνάσια.

Στις περιφέρειες και τους δήμους της χώρας δημοπρατούνται περίπου 180 έργα βελτίωσης της οδικής ασφάλειας στο εθνικό, επαρχιακό και αστικό οδικό δίκτυο, πάνω από 70 έργα αστικών αναπλάσεων και περισσότερα από 80 έργα διαχείρισης αστικών λυμάτων. Ακόμη, αναμένεται να δημοπρατηθούν περί τα 85 έργα εξοικονόμησης πόσιμου νερού που αφορούν υποδομές παροχής νερού, τεχνολογία τηλεμετρίας – τηλεχειρισμού για τον εντοπισμό διαρροών σε δίκτυα ύδρευσης, την προμήθεια ψηφιακών μετρητών νερού και μονάδες αφαλάτωσης.

425 επενδυτικά σχέδια στο δανειακό σκέλος

Στο δανειακό σκέλος, το οποίο αφορά κυρίως χορήγηση δανείων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων από επιχειρήσεις μέσω των συνεργαζόμενων τραπεζών και διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών, έχουν υποβληθεί 425 επενδυτικά σχέδια με συνολικό προϋπολογισμό 15,71 δισ. ευρώ. Από αυτόν, τα 6,4 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), 5,53 δισ. ευρώ είναι τα κεφάλαια των τραπεζών και σε 3,78 δισ. ευρώ διαμορφώνεται η ίδια συμμετοχή (στοιχεία έως 31.5.2023).

Τα επενδυτικά σχέδια που έχουν υποβληθεί αφορούν διαφορετικούς κλάδους της οικονομίας, όπως βιομηχανία, λιανικό εμπόριο, επενδύσεις σε έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, τηλεπικοινωνίες, τουρισμό και υπηρεσίες. Ηδη, από το σύνολο των σχεδίων έχουν υπογραφεί 178 δανειακές συμβάσεις, με συνολικό προϋπολογισμό 6,82 δισ. ευρώ (δάνεια ΤΑΑ: 2,72 δισ. ευρώ, κεφάλαια τραπεζών: 2,4 δισ. ευρώ και ίδια κεφάλαια: 1,7 δισ. ευρώ). Για αυτές τις 178 δανειακές συμβάσεις, το μεσοσταθμικό επιτόκιο διαμορφώνεται σε 2% και η μέση διάρκεια αποπληρωμής των δανείων σε 13 έτη. Σημειώνεται ότι από τα 425 επενδυτικά σχέδια, τα 260 (ποσοστό 61%) έχουν κατατεθεί από πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.

Αίτημα για €5 δισ. επιπλέον

Η Ελλάδα υπέβαλε αίτημα για να λάβει επιπλέον δανειακούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ύψους 5 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο του REPowerEU. Τα 5 δισ. ευρώ θα αξιοποιηθούν πρωτίστως για τη χρηματοδότηση ενεργειακών, ιδιωτικών επενδύσεων – μέσω δανείων και κεφαλαίων επιχειρηματικών συμμετοχών – οι οποίες θα αφορούν έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), έργα ενεργειακής απόδοσης, «καθαρές» μεταφορές, έργα πρόσβασης σε καθαρή ενέργεια, συστήματα αποθήκευσης ενέργειας με μπαταρίες (BESS) κ.ά.

Πηγή: Έντυπη Έκδοση Το Βήμα//Μάχη Τράτσα