Γιατί οι ΗΠΑ θέλουν να τεμαχίσουν την Google

Μία από τις καθοριστικές σχέσεις στη σύγχρονη Silicon Valley είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ Apple και Google. Για δεκαετίες, οι δύο εταιρείες συνδυάζουν έντονο ανταγωνισμό –ο συνιδρυτής της Apple, Steve Jobs, είχε κάποτε απειλήσει ότι θα διεξαγάγει “θερμοπυρηνικό πόλεμο” ενάντια στην Google για την είσοδό της στον κλάδο των smartphone– με ενθουσιώδη συνεργασία. Από το 2005 η Google έχει πληρώσει στην Apple δισεκατομμύρια δολάρια για να είναι η προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης στο πρόγραμμα περιήγησής της, Safari, μια συμφωνία που έφερε κοντά τις δύο εταιρείες, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με τρόπους που έχουν προκαλέσει δυσαρέσκεια στην Ουάσινγκτον. “Το όραμά μας είναι να εργαζόμαστε σαν να είμαστε μία εταιρεία”, έγραφε ανώτερος υπάλληλος της Apple σε έναν ομόλογό του της Google έπειτα από συνάντηση το 2018, ώστε να βοηθήσει να γίνει η συμφωνία πιο προσοδοφόρα.

Αυτό το μήνυμα είναι μέρος ενός θησαυρού δυνητικά καταδικαστικών εσωτερικών επικοινωνιών που έρχονται στο φως ως μέρος των κατηγοριών του υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ κατά της Google, θυγατρικής της Alphabet, για παραβίαση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας, με την αμερικανική κυβέρνηση να κατηγορεί τον κολοσσό της αναζήτησης στο Διαδίκτυο ότι στραγγαλίζει τους ανταγωνιστές του μέσω συμφωνιών όπως εκείνη που διατηρεί με την Apple. Η δίκη σηματοδοτεί την πρώτη φορά μετά την υπόθεση κατά της Microsoft, πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες, που οι ισχυρισμοί για αντιανταγωνιστική συμπεριφορά στη Silicon Valley θα κριθούν από αμερικανικό ομοσπονδιακό δικαστήριο.

Η στιγμή σηματοδοτεί μια νέα εποχή στο “κυνήγι” κατά των τραστ, με στόχο ιδιαίτερα τον τεχνολογικό κλάδο. Το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ έχει ήδη καταθέσει μια δεύτερη αντιμονοπωλιακή αγωγή κατά της Google για την κυριαρχία της στη διαδικτυακή διαφήμιση. Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) των ΗΠΑ, πολύ πιο επιθετική υπό την τρέχουσα προεδρία της Lina Khan από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στο πρόσφατο παρελθόν, επιδιώκει να διαλύσει τη μητρική εταιρεία του Facebook, Meta Platforms. Η FTC αναμένεται επίσης να μηνύσει την Amazon.com για παραβιάσεις της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας αυτόν τον μήνα, ενώ μια έρευνα του υπουργείου Δικαιοσύνης γύρω από την Apple θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμα μία αγωγή αργότερα μέσα στο έτος.

Αυτή η πρώτη δίκη, η οποία έχει προγραμματιστεί να διαρκέσει 10 εβδομάδες, εστιάζει μόνο στη φερόμενη μονοπώληση της αγοράς διαδικτυακής αναζήτησης από την Google, ωστόσο, εάν το υπουργείο Δικαιοσύνης κερδίσει, μπορεί να επιδιώξει να αποκόψει τη δραστηριότητα αναζήτησης της Alphabet από άλλα προϊόντα, μεταξύ αυτών το Android και το Google Maps. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα ήταν o μεγαλύτερος αναγκαστικός τεμαχισμός αμερικανικής εταιρείας από τότε που διαλύθηκε η AT&T το 1984. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, η δίκη μπορεί να αποδειχθεί επιζήμια όχι μόνο για την Google, αλλά και για επιχειρηματικούς εταίρους της όπως η Apple, τα στελέχη της οποίας θα αναγκαστούν να καταθέσουν και των οποίων τα e-mails θα διαβιβαστούν σε δημόσια συνεδρίαση δικαστηρίου.

Μερίδιο

Το υπουργείο Δικαιοσύνης και 52 γενικοί εισαγγελείς που εκπροσωπούν πολιτείες ή εδάφη των ΗΠΑ κατηγορούν την Google ότι πλήρωσε δισεκατομμύρια δολάρια για να διατηρήσει το μονοπώλιό της στην αναζήτηση μέσω συμφωνιών με ανταγωνιστές, κατασκευαστές smartphone και παρόχους ασύρματων δικτύων. Ενώ η Google έκανε διάφορες τέτοιες συμφωνίες, εκείνη με την Apple φαίνεται να είναι η μεγαλύτερη. Σφυρηλατήθηκε για πρώτη φορά πριν από 18 χρόνια, έκανε το Google την προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης της Apple, ενώ έδωσε στην τελευταία έως και 50% μερίδιο των εσόδων από διαφημίσεις που είχε η Google από αναζητήσεις χρηστών του προγράμματος περιήγησης Safari της Apple. Η Google καβάλησε το κύμα των επιτυχιών της Apple στις κινητές συσκευές και οι αρχές επιβολής του νόμου λένε ότι πλέον κατέχει μερίδιο 90% της συνολικής αγοράς αναζήτησης. Ταυτόχρονα, η Apple έχει κερδίσει δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από τη σχέση τους – περίπου 18 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο το 2022, σύμφωνα με αναλυτές της Sanford C. Bernstein & Co.

Οι ισχυρισμοί του υπουργείου Δικαιοσύνης αντικατοπτρίζουν εκείνους που διατυπώθηκαν στην υπόθεση της Microsoft στα τέλη της δεκαετίας του 1990, η οποία επικεντρωνόταν στην πρακτική της εταιρείας να προεγκαθιστά το τότε πρόγραμμα περιήγησής της, Internet Explorer, σε υπολογιστές με λειτουργικό σύστημα Windows, επιβάλλοντας στη συνέχεια τεχνικά εμπόδια προκειμένου να εμποδίζει τους κατασκευαστές ή τους χρήστες υπολογιστών να εγκαθιστούν ανταγωνιστικά προγράμματα περιήγησης ιστού, όπως το Netscape. Η Google απορρίπτει τέτοιες συγκρίσεις. Σε αντίθεση με τις προεπιλογές του προγράμματος περιήγησης της Microsoft, οι συμφωνίες της Google δεν περιλαμβάνουν κανένα τεχνικό εμπόδιο που να περιορίζει τη μετάβαση σε ανταγωνιστικά προγράμματα περιήγησης και η διαδικασία είναι απλή, σύμφωνα με τον Kent Walker, επικεφαλής νομικό διευθυντή της Alphabet. “Οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν την αναζήτηση Google επειδή πρέπει, τη χρησιμοποιούν επειδή θέλουν”, αναφέρει. Η Google έχει παρομοιάσει τις συμφωνίες της με εκείνες που κάνουν οι εταιρείες δημητριακών με τα παντοπωλεία για τον καλύτερο χώρο στα ράφια.

Η ισχύς των προεπιλεγμένων ρυθμίσεων στην τεχνολογία έχει αποτελέσει αντικείμενο σημαντικής έρευνας. Ο Eric Johnson, καθηγητής στο Columbia Business School που μελετά τη λήψη αποφάσεων, λέει ότι οι προεπιλογές μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις επιλογές των καταναλωτών, ακόμα και όταν τα τεχνικά εμπόδια για μια μετάβαση είναι αμελητέα. Σε μια μελέτη, για παράδειγμα, το 82% των ατόμων συμφώνησαν να γίνουν δωρητές οργάνων εάν το πλαίσιο “ναι” στη φόρμα ήταν προεπιλεγμένο, έναντι μόνο 42% όταν το “όχι” ήταν η προεπιλεγμένη επιλογή. “Δεν είναι μόνο η σωματική προσπάθεια να κάνετε κλικ ή να ακυρώσετε μια προεπιλογή”, λέει ο Johnson, ο οποίος έχει αφιερώσει 30 χρόνια έρευνας στο πώς η παρουσίαση των επιλογών αλλάζει τη συμπεριφορά των καταναλωτών. “Είναι η πνευματική προσπάθεια. Η ουσία εδώ είναι ότι οι άνθρωποι δεν θέλουν πραγματικά να σκέφτονται –ή δεν γνωρίζουν καν– ότι υπάρχει άλλη επιλογή”.

Η Apple επέδειξε αυτή την ισχύ το 2012, όταν άλλαξε το προεπιλεγμένο πρόγραμμα χαρτών σε συσκευές iOS με τη δική της εφαρμογή χαρτών, η οποία θεωρείται ευρέως κατώτερη. Η Google ανέλυσε πόσους χρήστες έχασε από αυτή την αλλαγή και στη συνέχεια πόσα έσοδα θα μπορούσε να χάσει εάν η Apple μετέβαινε σε διαφορετική μηχανή αναζήτησης. Αυτή η ανάλυση, όπως ανέφερε το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης πέρυσι, ενέπνευσε την Google να ανανεώσει τη συμφωνία για τη μηχανή αναζήτησης όταν έληξε έπειτα από 10 χρόνια.

Αποκλειστικότητα

Μια σημαντική έμπνευση για την αρχική συνεργασία, σύμφωνα με τον Eddy Cue, στέλεχος της Apple, ήταν απλώς η ευκολία. Εκείνη την εποχή τα Windows και ο Internet Explorer της Microsoft ήταν οι ηγέτες της αγοράς και η Apple προσπάθησε να προσφέρει μια εναλλακτική λύση, εισάγοντας το πρόγραμμα περιήγησής της, Safari, με νέες δυνατότητες, συμπεριλαμβανομένης μιας ενσωματωμένης γραμμής αναζήτησης. “Η ιδέα, αρχικά, ήταν απλώς να παρέχουμε έναν εύκολο τρόπο στους πελάτες, εάν έψαχναν σε αυτό το πεδίο, δηλαδή να μη χρειάζεται να πληκτρολογήσουν μια διεύθυνση URL”, είπε ο Cue σε κατάθεσή του το 2022 για την υπόθεση. “Εξαλείψαμε όλο αυτό το ενδιάμεσο βήμα”.

Όταν η Google και η Apple σύναψαν τη συμφωνία τους το 2005, το Safari αντιπροσώπευε μόνο το 1,3% της αγοράς αναζήτησης. Ωστόσο το μερίδιό του αυξήθηκε με την επιτυχία των κινητών συσκευών της Apple και, μέχρι το 2014, η Google πλήρωνε στην Apple περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως για την προεπιλεγμένη κατάστασή της στο Safari, σύμφωνα με έναν αριθμό που κοινοποιήθηκε κατά λάθος στη διάρκεια δικαστικής ακρόασης για μια άσχετη με το θέμα αγωγή.

Οι συμφωνίες στις οποίες οι μηχανές αναζήτησης πληρώνουν για την προεπιλεγμένη κατάσταση σε προγράμματα περιήγησης ιστού και κινητές συσκευές δεν είναι ασυνήθιστες. Εκτός από το Safari, η Google είναι η προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης στο πρόγραμμα περιήγησης Firefox, που αναπτύχθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Mozilla, μέσω μιας συμφωνίας που αντιπροσώπευε το 83% των εσόδων της Mozilla το 2021. Η Verizon συμφώνησε να προεγκαταστήσει το Bing της Microsoft ως προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης, ενώ η AT&T συνεργάστηκε με τη Yahoo! Ωστόσο, μέχρι το 2011, η AT&T, η Sprint, η T-Mobile και η Verizon είχαν συνάψει συμφωνίες με την Google που θα τους κατέβαλλαν μεταξύ 15% και 40% των διαφημιστικών εσόδων στις συσκευές που οι πάροχοι πουλούσαν σε πελάτες. Η στρατηγική ήταν σημαντική, γιατί “διαφορετικά το Bing ή το Yahoo! θα μπορούσαν να έρθουν και να κλέψουν μερίδιο αναζήτησης στο Android ανά πάσα στιγμή”, έγραψε στέλεχος της Google σε ένα e-mail του 2011 το οποίο αναφέρεται στις καταθέσεις για τη δικαστική υπόθεση. “Η φιλοσοφία μας είναι να πληρώνουμε μερίδιο εσόδων σε αντάλλαγμα για αποκλειστικότητα”.

Στέλεχος της Google δήλωσε στους ερευνητές της FTC το 2012 ότι ο όγκος αναζητήσεων της εταιρείας θα μπορούσε να μειωθεί έως και 50% εάν η Apple αντικαταθιστούσε την Αναζήτηση Google με το Bing. “Πληρώνουμε για την προωθητική τοποθέτηση και την προεπιλεγμένη ρύθμιση”, είπε, σύμφωνα με σημείωμα της FTC που διέρρευσε το 2012 και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από το “Politico” το 2021. Μέχρι το 2020, όταν το υπουργείο Δικαιοσύνης και οι αμερικανικές πολιτείες άσκησαν την αγωγή, υπολόγιζαν ότι το Google ήταν η προεπιλογή στο 90% των προγραμμάτων περιήγησης για κινητά και στο 83% των προγραμμάτων περιήγησης για υπολογιστές.

Η Google δεν έχει αποκαλύψει ποτέ πόσα πληρώνει σε αυτές τις συμφωνίες. Σύμφωνα με το σημείωμα της FTC, η εταιρεία πλήρωσε μεταξύ 10,9 δισεκατομμυρίων και 13,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2012 για να εξασφαλίσει την προνομιακή της θέση. Στα επίσημα έγγραφά της προς τις ρυθμιστικές αρχές, η εταιρεία αποκαλύπτει τις πληρωμές που έγιναν σε συνεργάτες από συμφωνίες κατανομής εσόδων, μαζί με χρήματα που καταβάλλονται σε εκδότες ιστοτόπων και δημιουργούς του YouTube για διαφημίσεις, σε ένα και ενιαίο μέγεθος. Αυτές οι πληρωμές ανήλθαν σε 48,95 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022.

Μέγεθος

Όταν η Apple και η Google επαναδιαπραγματεύτηκαν τη συμφωνία τους το 2016, η τροποποιημένη συμφωνία επέκτεινε τη χρήση της μηχανής αναζήτησης της Alphabet στο Siri –το οποίο χρησιμοποιούσε το Bing της Microsoft– και στο Spotlight, μια δυνατότητα αναζήτησης για την εύρεση προγραμμάτων και αρχείων σε συσκευές Apple. Δύο χρόνια αργότερα ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Tim Cook, και ο διευθύνων σύμβουλος της Alphabet, Sundar Pichai, που συμμετείχαν σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, συναντήθηκαν ξανά για να συζητήσουν πώς οι εταιρείες τους θα μπορούσαν να συνεργαστούν για να οδηγήσουν στην αύξηση των εσόδων από την αναζήτηση, ανέφερε το υπουργείο Δικαιοσύνης στην καταγγελία του.

Ο Walker, επικεφαλής νομικός διευθυντής της Alphabet, λέει ότι δεν υπάρχει τίποτε κακό σε τέτοιες συμφωνίες και ότι η Google θεωρεί τη σχέση της με την Apple ως μια σχέση “συναγωνισμού” – εν μέρει συνεργασία, εν μέρει ανταγωνισμός. “Συνεργαζόμαστε μαζί τους σε μια ποικιλία διαφορετικών περιοχών και κάνουμε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας διαθέσιμα” στα iPhone, σημειώνει. “Ταυτόχρονα, ανταγωνιζόμαστε μαζί τους”.

Ενώ όμως μια τέτοια συμφωνία μπορεί να φάνταζε θεμιτή το 2005, η κατάσταση έχει αλλάξει, καθώς οι εταιρείες έγιναν στο μεταξύ τόσο θηριωδώς μεγάλες, σύμφωνα με τη Rebecca Allensworth της Νομικής Σχολής Vanderbilt. Η συμφωνία τους, πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, τους εξασφαλίζει ουσιαστικά προστασία έναντι μελλοντικού ανταγωνισμού. “Δεν γίνεται να έχεις τη δυνατότητα να συνεργάζεσαι με τους ανταγωνιστές σου”, τονίζει.