Οι ελπίδες και οι κίνδυνοι από την πρώτη εμφύτευση τσιπ σε ανθρώπινο εγκέφαλο

Η ΣΥΣΚΕΥΗ ΕΙΧΕ ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ενός μεγάλου κέρματος. Έπειτα, ένα μικρό ρομπότ συνέδεσε τα 1.024 ηλεκτρόδια με τον ανθρώπινο εγκέφαλο, χρησιμοποιώντας μια εξαιρετικά λεπτή βελόνα. Η πρώτη εμφύτευση ασύρματου εγκεφαλικού τσιπ σε άνθρωπο από τη Neuralink του Ίλον Μασκ είναι πλέον πραγματικότητα. Σε ανάρτηση που έκανε πριν από λίγες μέρες στην πλατφόρμα «X», ο Ίλον Μασκ ανέφερε ότι ο εν λόγω άνθρωπος «αναρρώνει καλά» και πως «τα αρχικά αποτελέσματα είναι υποσχόμενα». Το πρώτο προϊόν της Neuralink ονομάζεται «Telepathy» (τηλεπάθεια), σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο πλουσιότερος άνθρωπος του πλανήτη.

Από το 2016, όταν δημιουργήθηκε η start-up βιοτεχνολογίας Neuralink, στόχος της παραμένει η σύνδεση του ανθρώπινου εγκεφάλου με τους υπολογιστές, ώστε να αντιμετωπιστούν κατ’ αυτόν τον τρόπο πολύπλοκες νευρολογικές παθήσεις. «Σου επιτρέπει να ελέγχεις το τηλέφωνο ή τον υπολογιστή σου και μέσω αυτών σχεδόν κάθε συσκευή, απλά και μόνο με τη σκέψη. Οι πρώτοι χρήστες θα είναι εκείνοι που έχουν χάσει τον έλεγχο των άκρων τους», σημείωσε ο Ίλον Μασκ, που έφερε ως παράδειγμα τον Στίβεν Χόκινγκ.

Πόσο ασφαλή είναι, όμως, τα εγκεφαλικά εμφυτεύματα της εταιρείας του Μασκ; Μιλάμε για μια πρωτοποριακή ή για μια αμφιλεγόμενη τεχνολογία; Ποιοι είναι οι πιθανοί κίνδυνοι που συνδέονται με τη χειρουργική επέμβαση στον εγκέφαλο; Θα μπορεί ο οποιοσδήποτε να διαβάζει τις σκέψεις μας; Τι θα σημάνει αυτή η επέκταση του ανθρώπινου σώματος, η οποία θα περιλαμβάνει μια διεπαφή με τον ψηφιακό κόσμο; Και ποιες είναι οι ηθικές ανησυχίες που εγείρονται όσον αφορά την προστασία της ιδιωτικής ζωής, την ελευθερία της έκφρασης, τα συναισθήματα και την προσωπικότητά μας;

Πάντως, οι ανησυχίες έχουν ενταθεί όσον αφορά αυτήν τη μορφή βιοτεχνολογίας και έχουν πληθύνει τα δυστοπικά σενάρια σχετικά με το νέο είδος εμφυτεύσιμου τσιπ της Neuralink. Στον διεθνή Τύπο υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές σχετικά με τις δοκιμές του τσιπ της Neuralink σε πιθήκους και χοίρους.

Θέτω αυτά τα ερωτήματα στον επιστήμονα που έχει χαρτογραφήσει τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ο Γιώργος Παξινός είναι καθηγητής Ψυχολογίας και Ιατρικών Επιστημών στο Neuroscience Research Australia του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ και συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων ερευνητών παγκοσμίως. Έχει τιμηθεί με κορυφαία βραβεία, αφού έχει ήδη ανακαλύψει 94 πυρήνες του εγκεφάλου, κατατάσσοντάς τους σε άτλαντες-οδηγούς. Στην αρχή της συζήτησής μας, θυμίζει ότι πριν από τη Neuralink, μια ομάδα νευροεπιστημόνων στην Ελβετία είχε επιτυχώς δημιουργήσει μια «ψηφιακή γέφυρα», ένα πρόγραμμα δηλαδή για την ανάπτυξη διεπαφής εγκεφάλου – μηχανής, που στόχευε στην αντιμετώπιση της παράλυσης. Πράγματι, ένας άνδρας είχε μείνει παράλυτος σε ένα ατύχημα που είχε με το ποδήλατο το 2011. Στη συνέχεια μπόρεσε να σταθεί και να περπατήσει με ένα βοήθημα, αφού πρώτα οι γιατροί τού εμφύτευσαν μια συσκευή που μπορούσε να διαβάζει τα εγκεφαλικά του κύματα και να στέλνει οδηγίες στη σπονδυλική στήλη του για να κινήσει τους σωστούς μυς.

Ο Gert-Jan Oskam ήταν 40 ετών όταν του είπαν ότι δεν θα περπατούσε ποτέ ξανά, αφού έσπασε τον λαιμό του σε ένα τροχαίο ατύχημα που είχε στην Κίνα. Κατάφερε να ανεβαίνει σκάλες και να περπατά για περισσότερα από 100 μέτρα κάθε φορά. Σε μια συνέντευξή του στη βρετανική «Guardian» είχε δηλώσει: «Πριν από λίγους μήνες μπόρεσα, για πρώτη φορά μετά από 10 χρόνια, να σηκωθώ και να πιω μια μπίρα με τους φίλους μου. Είναι πολύ ωραίο που μπορώ να έχω ξανά την καθημερινότητά μου».

Όπως μου εξηγεί ο κ. Παξινός, η «ψηφιακή γέφυρα» που δημιούργησε η ομάδα νευροεπιστημόνων στην Ελβετία αποτελεί ένα μακροχρόνιο πρόγραμμα για την ανάπτυξη διεπαφών εγκεφάλου – υπολογιστή για την αντιμετώπιση της παράλυσης. «Το έργο στοχεύει στη χρήση ασύρματων σημάτων για την επανασύνδεση του εγκεφάλου με μύες που καθίστανται άχρηστοι όταν σπάνε τα νεύρα του νωτιαίου μυελού», λέει. Και προσθέτει: «Είναι αλήθεια ότι και από τον εγκέφαλο (όπως οι Ελβετοί βρήκαν από τον νωτιαίο μυελό) θεωρητικώς γίνεται να λάβεις την εντολή για κίνηση και να παρακάμψεις το σημείο της τομής του νωτιαίου μυελού, ερεθίζοντας με άλλο μηχάνημα τους νευρώνες του νωτιαίου μυελού που πλέον δεν συνδέονται με τον εγκέφαλο όπως πριν από το ατύχημα. Υποθέτω πως μελλοντικά θα καλυτερεύσουν τα συστήματα διεπαφής εγκεφάλου – μηχανής, προς το καλό των ανθρώπων που υποφέρουν από νευρολογικές παθήσεις. Ουσιαστικά, η τοποθέτηση του τσιπ στο τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει την κινητική λειτουργία θα επιτρέψει στους ανθρώπους να ξεπεράσουν παρόμοιες νευρολογικές διαταραχές. Για να γίνει πιο κατανοητό, μέσω της διεπαφής θα προσφέρεται η δυνατότητα σε άτομα με νευρολογικές παθήσεις να ελέγχουν μέσω του εγκεφάλου τους το κινητό τους τηλέφωνο ή τον ηλεκτρονικό τους υπολογιστή, συνδεόμενοι με αυτά ασύρματα».

Πάντως, οι ανησυχίες έχουν ενταθεί όσον αφορά αυτήν τη μορφή βιοτεχνολογίας και έχουν πληθύνει τα δυστοπικά σενάρια σχετικά με το νέο είδος εμφυτεύσιμου τσιπ της Neuralink. Στον διεθνή Τύπο υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές σχετικά με τις δοκιμές του τσιπ της Neuralink σε πιθήκους και χοίρους. Η εταιρεία είχε μάθει σε αρκετούς πιθήκους να παίζουν βιντεοπαιχνίδια ή να κινούν έναν κέρσορα σε μια οθόνη μέσω των εμφυτευμάτων Neuralink. Αν και η εταιρεία ανακοίνωσε ότι κανένας πίθηκος δεν πέθανε εξαιτίας των εμφυτευμάτων, υπήρξαν αναφορές για προβλήματα με τα εμφυτεύματα όπως παράλυση, επιληπτικές κρίσεις και εγκεφαλικό οίδημα. Τελικά, έχει αποδειχθεί ότι 24 πίθηκοι που είχαν συμμετάσχει στις μελέτες βασανίστηκαν. Αυτός είναι και ο λόγος που αρκετοί ζητούν να τεθεί ένα πλαίσιο σε αυτού του είδους τη νευροτεχνολογία, αφού εκτός από τους κινδύνους που ελλοχεύουν μπορεί παράλληλα να εξελιχθεί σ’ ένα χρήσιμο εργαλείο χειραγώγησης του εγκεφάλου των ανθρώπων.

«Ο εγκέφαλος είναι το μόνο όργανο που έχει έναν χάρτη του σώματος, έναν χάρτη του έξω κόσμου κι έναν χάρτη των εμπειριών μας. Ζυγίζει 1.300 γραμμάρια και περιέχει περίπου 1.000 πυρήνες, 2.000 μείζονες διασυνδέσεις, 200 σημαντικά ένζυμα, 20.000 γονίδια που εκφράζονται στον εγκέφαλο και 87.

»Τώρα, όσον αφορά τα ηθικά διλήμματα, πιθανόν κάποιος που έχει τη δυνατότητα να ελέγξει τα ηλεκτρόδια που είναι σε επαφή με τον εγκέφαλό μας να μας κατευθύνει. Μάλιστα, αυτό ακριβώς είχαμε επιτύχει σε πειράματα που πραγματοποιήσαμε πολλά χρόνια πριν με γάτες στο πανεπιστήμιο του Yale. Για παράδειγμα, οι περισσότερες γάτες δεν σκοτώνουν αρουραίους από μόνες τους. Εμείς με ένα ηλεκτρόδιο στον πλάγιο υποθάλαμο (με ηλεκτρικό ερεθισμό εκεί) μετατρέπαμε όλες τις μη φονιάδες γάτες σε φονιάδες. Μόνον όμως όσο ερεθίζαμε τον υποθάλαμό τους σκότωναν τους αρουραίους. Ειδικότερα, με το τέλος του ερεθισμού, τελείωνε επίσης και η επίθεση εναντίον του αρουραίου. Επομένως, ένα εμφύτευμα μπορεί να ελέγχεται ακόμη και από μια εφαρμογή ενός έξυπνου τηλεφώνου, άρα να είναι ευάλωτο σε κάποιους που θα ήθελαν να το χακάρουν, όπως συμβαίνει και με άλλες τεχνολογίες στις μέρες μας.

»Αν, λοιπόν, επιχειρήσω να κάνω ένα άλμα στις σκέψεις μου, μπορώ να φανταστώ στρατιώτες με τσιπ στον εγκέφαλο που δεν θα ήθελαν να σκοτώνουν αλλά τελικά το πράττουν ελεγχόμενοι απ’ αυτούς που τους ερεθίζουν τον εγκέφαλο και το κάνουν μόνον κατά τη διάρκεια αυτού του ερεθισμού. Ωστόσο, οφείλω να πω ότι, ιστορικά μιλώντας, πολύ πιο εύκολα μας ελέγχουν με τα μέσα ενημέρωσης ή μέσω της παραπληροφόρησης παρά με τσιπ στον εγκέφαλο. Επιπρόσθετα, ούτε ο Χίτλερ παλαιότερα ούτε ο Τραμπ στην εποχή μας χρειάστηκαν τσιπ για να πείσουν κόσμο να πράξει με παράλογο τρόπο. Εν κατακλείδι, ελπίζω η εμφύτευση εγκεφαλικών τσιπ να περιοριστεί μόνο στην αντιμετώπιση ασθενειών και να σταθούμε στη θεραπευτική προσέγγιση των νευρολογικών παθήσεων.

»Σε κάθε περίπτωση, είναι μεγάλη ικανοποίηση για μένα όταν χρησιμοποιούν τους χάρτες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού που έχω κατασκευάσει, δημιουργώντας ένα νέο ευεργετικό σύμπαν δυνατοτήτων για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν περίπλοκα θέματα υγείας. Άνθρωποι που προηγουμένως δεν μπορούσαν να περπατήσουν θα μπορούν να κινηθούν ξανά ή άνθρωποι που δεν έβλεπαν θα μπορούν να βρουν ξανά την όρασή τους. Το μόνο βέβαιο είναι ότι με τον διαρκή έλεγχο και τη θέσπιση ενός ηθικού πλαισίου ανοίγει ο δρόμος για την ανάπτυξη τεχνολογιών που θα μπορούσαν να αλλάξουν τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων».

Πηγή: lifo.gr//Γιάννης Πανταζόπουλος