Είμαστε όλοι Κεϋνσιανοί;

Η περίφημη φράση του Αμερικανού Προέδρου Νίξον τον Αύγουστο του ’71 στοιχειώνει ακόμη τη σκέψη αρκετών οικονομολόγων και πολιτικών και αποτυπώνει την επιρροή που αυτή ακόμη ασκεί σε ορισμένους οικονομικοπολιτικούς κύκλους, τη γενέθλια επέτειο του ιδρυτή της οποίας γιορτάσαμε. Ωστόσο, δύσκολα μπορεί να υποστηριχθεί πως ο πιο επιδραστικός οικονομολόγος του 20ου αιώνα άφησε πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Μάλλον το αντίθετο συνέβη.

Μετά τη δημοσίευση το 1936 του έργου αναφοράς του Κέυνς, την διάσημη «Γενική Θεωρία της Απασχόλησης, του Τόκου και του Χρήματος», η μακροοικονομική σκέψη όλης αυτής της σχολής διαρθρώθηκε γύρω από δύο μεγάλα ρεύματα – τους κλασικούς και τους κεϋνσιανούς -, με έμφαση να δίνεται άλλοτε στην αντίθεσή τους, άλλοτε στην πιθανή συμφιλίωση τους μέσα σε μια απόπειρα ευρύτερης σύνθεσης.

Ωστόσο, ενώ αναπτύσσεται η οικονομική σκέψη, που προσπαθεί να γεφυρώσει τις διδασκαλίες των κλασικών και εκείνων του Κέυνς, το μετακεϋνσιανό ρεύμα, που επιδιώκει να είναι πιο πιστό στη σκέψη του διάσημου οικονομολόγου, εμφανίζεται στη δεκαετία του 1950 στο Κέιμπριτζ. Οι θεωρητικοί αυτού του κινήματος θα θέσουν στο επίκεντρο των προβληματισμών τους την παρέμβαση του Κράτους, του μόνου παράγοντα ικανού, σύμφωνα με αυτούς, να διορθώσει τις ανισορροπίες της αγοράς.

Από αυτές τις δύο μεγάλες σχολές που κατάγονται από τον Κέυνς, τους νεοκεϋνσιανούς και τους μετα-κεϋνσιανούς, θα βγει μια ολόκληρη δέσμη διαφορετικών επί μέρους τάσεων. Οι νεοκεϋνσιανοί θα θεωρητικοποιήσουν τη σχολή της ανισορροπίας της ελεύθερης αγοράς, ενώ στους κύκλους των μετακεϋνσιανών, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτοί επικρατούν στη σχετική βιβλιογραφία και στην πολιτική και οικονομική δράση, αλλά καταγράφονται εξαιρετικές αποκλίσεις μεταξύ των επεξεργασιών, με το ρόλο του κράτους ως οικονομικού παράγοντα να μειώνεται διαρκώς, προς όφελος είτε των δυνάμεων της ελεύθερης αγοράς, είτε των ενώσεων της σύγχρονης κοινωνίας πολιτών που ασφυκτιά από τη μπότα του κράτους, είτε και των δύο. Οι αποκλίσεις είναι τόσο μεγάλες που, όταν ο Νίξον διατυπώνει το περίφημο «Είμαστε όλοι Κεϋνσιανοί», θα μπορούσαμε να του απαντήσουμε ότι δεν μας βοήθησε πραγματικά να προωθήσουμε τη σκέψη μας και, κυρίως, να δώσουμε συγκεκριμένο περιεχόμενο στις θέσεις μας.