Στο σημείο μηδέν οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ

Είναι πια αναμφίβολο ότι οι σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον έχουν περιέλθει σε μία κατάσταση παρατεταμένης κρίσης. Είναι χαρακτηριστικό προς τούτο ότι οι εκκλήσεις για αποκλιμάκωση της έντασης ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, που, παραδοσιακά, απεύθυναν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ προς την Άγκυρα έχουν αραιώσει αισθητά το τελευταίο διάστημα, που βρίσκει τον Πρόεδρο Ερντογάν ιδιαίτερα σκεπτικό.

Διαπιστώνει και ο ίδιος ο Ερντογάν ότι είναι απώλεια πολιτικής ενέργειας το να επαναλαμβάνει μονότονα ότι αυτός και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης δεν πρόκειται να πρόκειται να κάνει «καμία άλλη παραχώρηση για την υπεράσπιση των συμφερόντων της Τουρκίας», κατά πώς το θέλει η μηχανή στρατιωτικοποιημένου λόγου της γείτονος. Αυτό δε σημαίνει, βέβαια, ότι ανθελληνικές κορώνες και ρητορικές έχουν εκλείψει, αλλά ότι έχουν γίνει πιο αραιές.

Ο Τούρκος Πρόεδρος διαπιστώνει ότι η σχέση του με τη δυτική όχθη του Ατλαντικού, που είναι, με μια έννοια, και κέντρο βάρους του δυτικού  μπλοκ δυνάμεων, έχουν εξασθενίσει θεαματικά, έχουν σχεδόν εξαλειφθεί.

Πλέον, διαπιστώνεται ότι ήταν επιδερμική, επιφανειακή η προσέγγιση της νέας διοίκησης Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες.  Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ ενσαρκώνει ένα υπόδειγμα ηγέτη, με το οποίο είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να συνεννοηθεί το καθεστώς Ερντογάν.

Σε αυτό το λάθος εκ μέρους της Άγκυρας ήρθε να προστεθεί μία άλλη, σοβαρή απώλεια για την Τουρκία. Ο Ερντγάν βλέπει ότι δεν κατάφερε να πείσει τους Αμερικανούς, να τους μετασχηματίσει τη γνώμη αναφορικά με τα στρατιωτικά αεροσκάφη F – 16, παρά τη συνεχή πίεση που άσκησε ο ίδιος, αλλά και το λόμπι, το δίχτυο ομάδων συμφερόντων που διατηρεί η Άγκυρα στην αμερικανική κοινωνία και το αμερικανικό πολιτικό σύστημα.

Εκτός, όμως, από τις προαναφερόμενες αβλεψίες και αποτυχίες της τουρκικής πλευράς, ο Τούρκος Πρόεδρος κάνει και μία τρίτη, οδυνηρή διαπίστωση για τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς του. Η λεγόμενη «επισημοποίηση» της προσάρτησης τεσσάρων περιοχών του ουκρανικού εδάφους στο πλαίσιο της πρόσφατης φιέστας, που διοργάνωσε ο Πούτιν στην κεντρική πλατεία της Μόσχας, σήμαινε ταυτοχρόνως δύο γεγονότα: αφενός, την (επικοινωνιακή) αναβάθμιση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, αφετέρου, και κυρίως, τη γεωπολιτική υποχώρηση της γείτονος στην ευρύτερη περιοχή.

Ο λόγος δεν είναι δύσκολο να τον φαντασθούμε. Η Τουρκία βλέπει την, ούτως ή  άλλως, προνομιακή θέση του διαμεσολαβητή να υποχωρεί και να φθίνει, σε αντίθεση με πρωτοβουλίες που είχε λάβει στο παρελθόν, όπως συνέβη με τις συνθήκες της Κωνσταντινούπολης για την απεμπλοκή ουκρανικών σιτηρών από την Οδησσό. Βλέπει, παράλληλα, ότι η επαναχάραξη των συνόρων λειτουργεί σε βάρος της, αφού αυτή  η επαναχάραξη σημαίνει περιορισμός του περιθωρίου κινήσεων που διέθετε μέχρι πριν από λίγο καιρό.

Η σύναψη του δεύτερου, συπληρωματικού μνημονίου συνεργασίας με την Λιβύη εγείρει ήδη έντονες αντιδράσεις από την πλευρά των Ηνωμένων Πολιτειών, με τις οποίες ο Ερντγάν διαπιστώνει ότι διατηρεί ουσιαστικά μηδενικές σχέσεις.

Ενώ λοιπόν η Ελλάδα βελτιώνει μεθοδικά και σταθερά τις σχέσεις με τις ΗΠΑ μέσα κυρίως από την αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων βάσεων στην Ελλάδα, η Τουρκία κινήθηκε προς την αντίθετη εντελώς κατεύθυνση, προκαλώντας τη δυσφορία των Αμερικανών, οι οποίο είναι απασχολημένοι με το μείζον επίδικο, τη σύγκρουση που μαίνεται στην Ουκρανία. Ενδεχόμενη πιθανή προστριβή στο πεδίο μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας θα ήταν μια περιττή «πολυτέλεια» για τη γεωπολιτική και διεθνολογική σκέψη και δράση των ΗΠΑ, οι οποίες εστιάζουν στην ανάλυση και την επίλυση της πολεμικής σύγκρουσης στο ουκρανικό έδαφος.