Economist Impact: Οι τάσεις για το 2023 – Κίνδυνοι, ανατροπές και προοπτικές

Από την Ουκρανία και τους κινδύνους ύφεσης ως το κλίμα και τις νέες τεχνολογίες

«Η μη προβλεψιμότητα είναι η νέα κανονικότητα». Αυτή ήταν η κεντρική επισήμανση του αρχισυντάκτη της ετήσιας έκδοσης προβλέψεων του Economist «The World ahead 2023», Τομ Στάντατζ.

Κατά τη διάρκεια του επίσημου δείπνου Athens Gala Dinner 2023, ο κ. Στάντατζ παρέθεσε τις δέκα κυρίαρχες τάσεις στις οποίες πρέπει να στραφεί η προσοχή πολιτών και διαμορφωτών πολιτικής για το 2023.

Ουκρανία

1. Με το βλέμμα στραμμένο στην Ουκρανία. Οι τιμές της ενέργειας, ο πληθωρισμός, τα επιτόκια, η οικονομική ανάπτυξη, η έλλειψη τροφίμων –όλα εξαρτώνται από την εξέλιξη της σύγκρουσης τους επόμενους μήνες. Είναι πιθανόν ο πόλεμος να συνεχιστεί και αυτήν τη χρονιά και να τραβήξει και περισσότερο, ανέφερε o Τομ Στάντατζ.

Ύφεση

2. Η ύφεση προ των πυλών στις ΗΠΑ και την Ευρώπη θα επηρεάσει το 1/3 του κόσμου. Οι κεντρικές τράπεζες θα αυξήσουν τα επιτόκια για να λύσουν το πρόβλημα του καλπάζοντος πληθωρισμού, όμως το πρόβλημα θα είναι παγκόσμιο, καθώς το ισχυρό δολάριο πλήττει τις φτωχές χώρες που έχουν ήδη πληγεί από την εκτίναξη των τιμών των τροφίμων.

Κλίμα

3. Σχετικά με το κλίμα, ουδέν κακόν αμιγές καλού. Πρόκειται για σημείο καμπής στον τομέα της ενέργειας. Πολλές χώρες το ’22 επιδόθηκαν σε αγώνα των ΑΠΕ και πιστεύουμε ότι ως το 2030 θα έχουμε κατακόρυφη αύξηση των ανανεώσιμων πηγών. Ο πόλεμος όμως σημαίνει ότι υπάρχει ένας καλός λόγος για επένδυση στην καθαρή ενέργεια, σημείωσε. Βραχυπρόθεσμα πολλές χώρες προσφεύγουν πάλι στον άνθρακα, μακροχρόνια όμως όλες θα στραφούν σε νέες πηγές ενέργειας.

Κίνα

4. Η κορύφωση της Κίνας; Κάποια στιγμή τον Απρίλιο ο πληθυσμός της Κίνας θα ξεπεραστεί από αυτόν της Ινδίας, με πληθυσμό περίπου 1,43 δις. Υπάρχουν πολλές πολιτικές στην Κίνα που μειώνουν την ανάπτυξή της. Το θέμα είναι πόσο θα αναπτυχθεί τόσο φέτος όσο και μακροχρόνια. Κάτι που εθεωρείτο αναπόφευκτο για χρόνια ότι θα πλησίαζε ή θα ξεπερνούσε στην ανάπτυξη τις ΗΠΑ, παύει να είναι μια πραγματικότητα.

Εντάσεις στις ΗΠΑ

5. Η διαιρεμένη Αμερική. Θα δούμε συγκρούσεις μεταξύ των μεγάλων κομμάτων. Οι ρεπουμπλικάνοι θα υποβάλουν πολλά αιτήματα για έρευνες και θα υπάρξουν πολλές συγκρούσεις σχετικά με την άμβλωση, τα όπλα και άλλα καυτά ζητήματα.

Συγκρούσεις

6. Σημεία ανάφλεξης που αξίζουν την προσοχή μας. Η Ταϊβάν, η Βόρεια Κορέα, το Ιράν, τα σύνορα μεταξύ Ινδίας-Κίνας είναι κάποια σημεία αυξημένου κινδύνου συγκρούσεων. Επίσης, υπάρχει το ερώτημα αν η Τουρκία μπορεί να προβεί σε μια προκλητική ενέργεια εναντίον της Ελλάδας. Υπάρχουν βέβαια και άλλα σημεία ανάφλεξης, πρόσθεσε ο Τομ Στάντατζ.

Συμμαχίες

7. Αλλαγή συμμαχιών εν μέσω γεωπολιτικών αλλαγών. Το ΝΑΤΟ αναζωογωνημένο θα υποδεχτεί νέα μέλη. Άλλες ομάδες αυξανόμενης σημασίας περιλαμβάνουν το Quad και το AUKUS (δύο υπό αμερικανική ηγεσία λέσχες που προορίζονται να αντιμετωπίσουν την άνοδο της Κίνας) και το I2U2 –ένα φόρουμ βιωσιμότητας που συνδέει την Ινδία, το Ισραήλ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Τουρισμός

8. Η ανάκαμψη του τουρισμού. Οι ταξιδιωτικές δαπάνες σχεδόν θα ανακτήσουν το επίπεδο του 2019 των $1,4 τρις, αλλά μόνο επειδή ο πληθωρισμός έχει ανεβάσει τις τιμές. Τα επιχειρηματικά ταξίδια μειώνονται, αλλά ο τουρισμός ανακάμπτει. Τώρα οι τουρίστες εκδικούνται τα lockdown της πανδημίας, ανέφερε χαρακτηριστικά.

Metaverse

9. Η νέα πραγματικότητα του Metaverse. Άραγε το νέο headset της Apple θα αλλάξει το παιχνίδι στο πεδίο της εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας;

Τεχνολογία

10. Νέα τεχνολογία και νέα ορολογία. Αναμένονται πολλές εξελίξεις στο πεδίο της τεχνολογίας –και νέοι όροι.

«Η Ελλάδα ξεπέρασε τις προσδοκίες για την ανάπτυξη»

Κάνοντας έναν απολογισμό της οικονομικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια, ο υπουργός οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας επεσήμανε ότι η Ελλάδα ξεπέρασε τις προσδοκίες για την ανάπτυξη, που για το 2022 θα είναι διπλάσια από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ότι η ποιότητα του ελληνικού ΑΕΠ βελτιώνεται μέσω της βελτίωσης των συνιστωσών του, όπως οι εξαγωγές, καθώς και ότι οι ξένες άμεσες επενδύσεις σημειώνουν ρεκόρ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά.

Ο υπουργός έδωσε βάρος στην αύξηση των εξαγωγών προϊόντων υψηλής τεχνολογίας καθώς και στη μείωση της ανεργίας και την αύξηση των καταθέσεων. Αναφέρθηκε στη μείωση του πρωτογενούς ελλείμματος το 2022, στην πορεία εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους καθώς και στις μεταρρυθμίσεις που έχει υλοποιήσει η κυβέρνηση. Από την άλλη, επεσήμανε αρνητικά στοιχεία που υπάρχουν στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, όπως οι υψηλές τιμές ενέργειας, τα ταραγμένα γεωπολιτικά «νερά» και η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική.

Έθεσε ως προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής για την επόμενη περίοδο: α) την υλοποίηση στοχευμένων μέτρων για τα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού, β) την αξιόπιστη και σώφρωνα δημοσιονομική πολιτική, γ) την ενίσχυση της ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, μεταξύ άλλων με την έγκαιρη υλοποίηση των έργων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δ) τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ε) την ενίσχυση του τραπεζικού τομέα (με αποεπένδυση από τη μεριά του κράτους), στ) τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας σε συνδυασμό με την αύξηση των ενεργειακών επενδύσεων καθώς και ζ) την προώθηση κινήτρων για τη νέα οικονομική δομή – τονίζοντας σε αυτό το πλαίσιο ότι θα πρέπει να προστατευθούν οι επενδύσεις στην παραγωγή.

«Αγκάθια» για την πραγματική οικονομία

To 2023 η ακρίβεια και ο πληθωρισμός, αν και με μειωμένη ένταση, θα συνεχίσουν να «ταλαιπωρούν» την πραγματική οικονομία, την ίδια στιγμή που η ανεργία δύσκολα θα κατέβει κάτω από 10%, τόνισε από την πλευρά του ο επικεφαλής Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής Μιχάλης Κατρίνης. Αναφέρθηκε στη μείωση, έστω και οριακή, των εξαγωγών το τρίτο τρίμηνο του 2022 και στο γεγονός ότι η εγχώρια βιομηχανική παραγωγή κινείται σταθερά κάτω από τον μ.ο. της ΕΕ. Χαρακτήρισε «αχίλλειο πτέρνα» της ελληνικής οικονομίας το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, προσθέτοντας ότι το εμπορικό έλλειμμα εκτοξεύθηκε το 2022.

Ο κ. Κατρίνης μίλησε για σχετική καθυστέρηση στην αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και έθεσε το ερώτημα κατά πόσον οι πόροι αυτοί διαμορφώνουν έναν νέο παραγωγικό πρότυπο και διαχέονται στους πολλούς. Έδωσε έμφαση στους χαμηλούς μισθούς και τη χαμηλή κάλυψη των εργαζομένων της χώρας μας από συλλογικές συμβάσεις. Μίλησε για αποτυχία των εργαλείων που έχει ενεργοποιήσει η κυβέρνηση για τη μείωση του ιδιωτικού χρέους. Τέλος, ο κ. Κατρίνης αναφέρθηκε στην ανάγκη αντιμετώπισης των δομικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας, όπως το υψηλό μη μισθολογικό κόστος, η υψηλή αναλογία έμμεσων προς άμεσους φόρους, η εκτεταμένη φοροδιαφυγή κ.ά.

Αισιοδοξία

Είμαστε αισιόδοξοι για το 2023, τόνισε από το βήμα του Economist ο πρόεδρος της Optima bank Γεώργιος Τανισκίδης, σημειώνοντας ότι η αύξηση του ΑΕΠ στην Ελλάδα θα είναι 1,7% φέτος, έναντι 0,3% στην ΕΕ. Το ονομαστικό ΑΕΠ για πρώτη φορά θα είναι ίσο με το ΑΕΠ του 2011, επεσήμανε, προσθέτοντας ότι έτσι επιστρέφουμε στην «πεπατημένη» σε ονομαστικούς όρους. Ο κ. Τανισκίδης αναφέρθηκε στην πορεία των καταθέσεων και των δανείων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα από το μνημόνιο και μετά, τονίζοντας ότι για πρώτη φορά το 2022 οι καταθέσεις ξεπέρασαν τα δάνεια. Αυτό, όπως είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Optima bank, σημαίνει ότι κανείς δεν μπορεί να πει πλέον ότι «λεφτά δεν υπάρχουν». Επιπλέον, αναφέρθηκε στην ανάγκη μιας σταθερής κυβέρνησης μετά τις προσεχείς εκλογές.

«Ανοιχτοί σε διάλογο με την Τουρκία

«Είμαστε ανοιχτοί σε διάλογο με την Τουρκία, όμως δεν είμαστε ανοιχτοί σε καμία συζήτηση που αφορά την κυριαρχία μας στα νησιά μας», διεμήνυσε από το βήμα του Economist ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, ο οποίος έθεσε ως ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί το αν η Τουρκία είναι σταθερός σύμμαχος της Δύσης ή κινείται πλέον σε άλλα μονοπάτια.

Ο ίδιος τόνισε ότι η ανατολική Μεσόγειος δεν είναι περιοχή ενδιαφέροντος μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την ασφάλεια της Ευρώπης, επισημαίνοντας ότι κάθε κρίση που σημειώνεται στην περιοχή –βλ. Συρία, Λιβύη– έχει αντίκτυπο στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων, μέσω του μεταναστευτικού.

Διανύουμε τη συνειδητοποίηση της διεθνούς κοινότητας ότι αυτή η γειτονιά είναι ακόμα μία επικίνδυνη γειτονιά, παρά το γεγονός ότι αυτό δεν είναι ευθύνη της Ελλάδας, σύμφωνα με τον κ. Βαρβιτσιώτη, o οποίος υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει κάνει από την πρώτη στιγμή σαφή τη θέση της υπέρ της Ουκρανίας και κατά του αναθεωρητισμού.

Ο κ. Βαρβιτσιώτης μίλησε επίσης για στρατηγική συνεργασία της Ελλάδας με το Ισραήλ, τονίζοντας ότι οι δύο χώρες μοιράζονται κοινές αξίες και αρχές. Αναφέρθηκε επιπλέον στα βήματα της χώρας ως ενεργειακού κόμβου στην περιοχή.

«Χώρα λύσεων η Ελλάδα»

«Η Ελλάδα είναι χώρα λύσεων, και σέβεται τους γείτονές της. Οι ΗΠΑ αναζητούν εταίρους που δρουν με αξιόπιστο και ηθικό τρόπο στην περιοχή. Οι αρχές και οι αξίες των χωρών μας είναι απολύτως ταυτόσημες», είναι το μήνυμα που έστειλε από το βήμα του Economist ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα Τζορτζ Τσούνης.

Όπως είπε, οι δεσμοί ΗΠΑ και Ελλάδα δεν ήταν ποτέ άλλοτε τόσο ισχυροί. Τόνισε δε ότι η Ελλάδα είναι η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία στην Ευρωζώνη και πως αμερικανικές εταιρείες τοποθετούν κεφάλαια στη χώρα, λέγοντας χαρακτηριστικά πως έρχονται κι άλλες επενδύσεις από τις ΗΠΑ.

Ο ίδιος αναφέρθηκε στις προοπτικές της Ελλάδας στον ενεργειακό τομέα, υπογραμμίζοντας ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν τον ρόλο της χώρας ως ηγέτιδας στον συγκεκριμένο τομέα.

Κοινές πρωτοβουλίες

Για κοινές πρωτοβουλίες και κοινές ευκαιρίες Ελλάδας και Ισραήλ μίλησε ο πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα Νοάμ Κατς. Έφερε ως παραδείγματα τον τουρισμό, την τεχνολογία και άλλους τομείς. Μίλησε για την «κοινή γειτονιά» Ελλάδας και Ισραήλ, την Ανατολική Μεσόγειο. Ένα καινούργιο «συστατικό» στην περιοχή είναι η ενέργεια, επεσήμανε, αναφερόμενος στα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Ο κ. Κατς σημείωσε ότι η ενέργεια φέρνει και εντάσεις, στις οποίες όμως μπορούν να βρεθούν χρυσές τομές, όπως είπε, δίνοντας ως παράδειγμα τη συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου για τις θαλάσσιες ζώνες. Τόνισε ότι το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου είναι μέρος της λύσης για τα ενεργειακά προβλήματα που δημιούργησε ο πόλεμος στην Ουκρανία, αλλά το μέλλον της ενέργειας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπου η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια και το Ισραήλ αναπτύσσει σχετικές τεχνολογίες. Επεσήμανε ότι η Ελλάδα και το Ισραήλ μπορούν να λειτουργήσουν ως διάδρομοι της περιοχής προς την Ευρώπη και την Ασία, αντίστοιχα. Ο πρέσβης του Ισραήλ κατέληξε λέγοντας ότι η διμερής συνεργασία με την Ελλάδα είναι από τις πιο σημαντικές για το Ισραήλ και θα συνεχίσει να εξελίσσεται.

Εξ αποστάσεως μάθηση και εργασία

Στην ανάπτυξη της εξ αποστάσεως μάθησης και της εξ αποστάσεως εργασίας συνεπεία της πανδημίας αναφέρθηκε από το βήμα του Economist ο καθηγητής και πρύτανης του Alba Graduate Business School-The American College of Greece Κώστας Αξαρλόγλου. Τόνισε ότι οι τοποθεσίες απέκτησαν σημασία από την άποψη του πού επιλέγει κανείς να πάει να εργαστεί. Τα ταλέντα συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές, πρόσθεσε, και οι εταιρείες που προσλαμβάνουν αυτά τα ταλέντα διασυνδέονται και δημιουργούν νέα δίκτυα παγκόσμιας αλυσίδας αξιών. Όλα τα παραπάνω μπορούν να προσφέρουν μεγάλες ευκαιρίες σε μικρές χώρες όπως η Ελλάδα, υπογράμμισε ο κ. Αξαρλόγλου.