Νόαμ Τσόμσκι: Ο εισηγητής της «γενετικής-μετασχηματιστικής γραμματικής»

Ο Νόαμ Τσόμσκι αναφέρει ότι τα παιδιά δεν γεννιούνται «tabula rasa».

Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι Αμερικανός καθηγητής στο Τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης και έχει γεννηθεί στις 7 Δεκεμβρίου 1928.

Έχει συγγράψει πλήθος βιβλίων και άρθρων, ενώ έχει δώσει και εκτενείς διαλέξεις επάνω σε ένα ευρύτατο φάσμα θεμάτων τα οποία περιλαμβάνουν τη γλωσσολογία, τη φιλοσοφία και την ιστορία της διανόησης.

Επίσης, ο Τσόμσκι έχει πλούσιο ιστορικό πολιτικού ακτιβισμού από τη δεκαετία του ’60 κι έπειτα, με πληθώρα βιβλίων τα οποία επικρίνουν κυρίως την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, ενώ με δήλωσή του τοποθέτησε ιδεολογικά τον εαυτό του στον αναρχικό χώρο, αν και κατά καιρούς έχουν σχολιαστεί οι φιλελεύθερες καταβολές της πολιτικής του σκέψης.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, απ’ όπου αποφοίτησε με πτυχίο φιλοσοφίας το 1949 και με μεταπτυχιακό στη γλωσσολογία το 1951. Η συνεργασία του εκεί με τον διάσημο γλωσσολόγο Zellig Harris έθεσε τις βάσεις για τις μετέπειτα θεωρίες του στη γλωσσολογία και την πολιτική του σκέψη.

Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι ο εισηγητής της λεγόμενης «γενετικής-μετασχηματιστικής γραμματικής», κυρίως με το ριζοσπαστικό γλωσσολογικό του σύγγραμμα Συντακτικές Δομές του 1957.

Η γενετική θεωρία για τη γλώσσα, παρά τις αλλεπάλληλες εξελίξεις και αναθεωρήσεις της, χαρακτηρίζεται από κάποιες σταθερές παραδοχές όπως η ακόλουθη: η ικανότητα του ανθρώπου να παράγει και να κατανοεί ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου αριθμό προτάσεων είναι έμφυτη και μας οδηγεί βάσιμα στην υπόθεση για την ύπαρξη γλωσσικών καθολικών, γενικευμένων δομών και περιορισμών στους οποίους υπακούν όλες οι φυσικές γλώσσες, παρά την παρατηρούμενη τεράστια τυπολογική ποικιλία τους.

Η ύπαρξη μιας εγγενούς «Καθολικής Γραμματικής» καθιστά το παιδί ικανό να μαθαίνει τη μητρική του γλώσσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, παρά την αποσπασματικότητα των δεδομένων τα οποία προσλαμβάνει ο άνθρωπος κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Ο Νόαμ Τσόμσκι αμφισβήτησε τη συμπεριφοριστική θεωρία για την γλωσσική κατάκτηση και προώθησε ένα τυπικό/φορμαλιστικό πρότυπο περιγραφής και ανάλυσης της γλώσσας, ιδιαίτερα στο επίπεδο της σύνταξης.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Τσόμσκι απέδωσε φορμαλιστικά την γλωσσική ικανότητα εξηγεί επαρκώς τη λεγόμενη “γλωσσική δημιουργικότητα”, κεντρική ιδιότητα των φυσικών γλωσσών: με ένα πεπερασμένο αριθμό κανόνων και ένα ορισμένο σύνολο γλωσσικών μονάδων (φωνολογικών και λεξικών), οι άνθρωποι είναι ικανοί να παραγάγουν και να αντιληφθούν άπειρο πλήθος προτάσεων, συμπεριλαμβανομένων προτάσεων που ποτέ ξανά δεν έχουν παραχθεί.

Ο Νόαμ Τσόμσκι αναφέρει ότι τα παιδιά δεν γεννιούνται «tabula rasa» (κενό χαρτί) αλλά είναι γενετικά προδιατεθειμένα, ώστε να μπορούν να δομήσουν την απόκτηση γνώσης. Σύμφωνα με αυτόν υπάρχει ένας έμφυτος μηχανισμός κατάκτησης της γλώσσας που βοηθά τα παιδιά στο να κατακτήσουν και να αποκτήσουν την γλώσσα τους.

Συντακτικές Δομές (1957) και Βασική Θεωρία (1965)

Ο Τσόμσκι δημοσιεύει το 1957 τις Συντακτικές Δομές (Syntactic Structures)[12], βιβλίο που αποτελεί σύνοψη της διδακτορικής του διατριβής (1955), η οποία είχε τίτλο Η Λογική Δομή της Γλωσσολογικής Θεωρίας (και η οποία δημοσιεύτηκε τελικά το 1975).

Στις Συντακτικές Δομές ο Τσόμσκι εισάγει την έννοια της «μετασχηματιστικής γραμματικής». Ορίζει ως στόχο της γραμματικής την πρόβλεψη όλων των γραμματικών (δηλαδή ορθά σχηματισμένων) προτάσεων μιας γλώσσας και μόνον αυτών.

Θεωρεί έτσι καταρχήν ότι η παραγωγή προτάσεων δεν περιγράφεται ικανοποιητικά στο πλαίσιο γραμμικών αναπαραστάσεων (όπως το πρότυπο πεπερασμένων καταστάσεων/πρότυπο του Markov), με το επιχείρημα ότι στις φυσικές γλώσσες είναι δυνατή η απεριόριστη παρεμβολή άλλων δομών μεταξύ δύο αλληλεξαρτώμενων συστατικών, ενώ ένα γραμμικό πρότυπο εξηγεί την αλληλεξάρτηση μόνο συνεχόμενων συστατικών.

Έτσι, επιχειρηματολογεί υπέρ της άποψης ότι η πρόταση έχει ιεραρχική δομή, η οποία μπορεί να αναπαρασταθεί στο πλαίσιο των γραμματικών φραστικής δομής.