Μεταναστευτικό: Κατατίθεται το νομοσχέδιο για το άσυλο στη Βουλή – Τι προβλέπει

Μεταναστευτικό: Βασικός στόχος της κυβέρνησης είναι η ενίσχυση των δικαιωμάτων όσων δικαιούνται ανθρωπιστικής προστασίας, αλλά και να μεταφέρει περίπου 20.000 αιτούντες άσυλο από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου σε δομές φιλοξενίας στην ηπειρωτική χώρα.

Μεταναστευτικό: Το νομοσχέδιο για αυστηροποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών παροχής ασύλου κατατίθεται σήμερα στην Ολομέλεια της Βουλής. Στόχος της κυβέρνησης είναι να ενισχύσει τα δικαιώματα όσων δικαιούνται ανθρωπιστικής προστασίας και να επιστρέψει στην Τουρκία όσους δεν είναι πρόσφυγες. Υπενθυμίζεται πως η κυβέρνηση, με το συνολικό σχέδιο δράσης της στο οποίο εντάσσεται και το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, έχει ως στόχο την μεταφορά περίπου 20.000 αιτούντων άσυλο από τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου σε δομές φιλοξενίας στην ηπειρωτική χώρα εως το τέλος του έτους ενώ παράλληλα φιλοδοξεί να αυξήσει κατακόρυφα τις επιστροφές μεταναστών στην Τουρκία.

Τόσο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όσο και οι άλλοι αρχηγοί των κομμάτων της αντιπολίτευσης αναμένεται να τοποθετηθούν για το νομοσχέδιο. Κατά την συζήτηση που προηγήθηκε στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή ο υπουργός προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοϊδης υπογράμμισε ότι στόχος των προωθούμενων διατάξεων είναι η παροχή προστασίας «μόνο στους “ικέτες” ως ύψιστη πράξη ανθρωπισμού» εξαιρώντας όσους δεν πληρούν τα «χαρακτηριστικά του πρόσφυγα». Υπογράμμισε δε ότι θα εξαλειφθεί το πλαίσιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ που «οδήγησε έναν απροσδιόριστο αριθμό υπηκόων τρίτων χώρων, οι οποίοι παραμένουν χωρίς νόμιμη αιτία».

Πιο συγκεκριμένα, τόνισε πως το νομοσχέδιο στοχεύει σε:

• εισαγωγή σαφούς νομικού πλαισίου
• διόρθωση δομικών σφαλμάτων του συστήματος παροχής ασύλου που εφάρμοσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ
• εισαγωγή συστήματος εναρμονισμένο με τις επιταγές του ενωσιακού νομοθέτη
• αντιμετώπιση των κλειστών συνόρων, των αυξημένων ροών, την αδυναμία της Ελλάδας να υποδεχθεί όσους μετανάστες επιθυμούν να έρθουν στην χώρα χωρίς να δικαιούνται προστασία
• εισαγωγή κανόνων που θα ξεκαθαρίζουν ποια είναι τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και ποιες οι υποχρεώσεις τους
• εξάλειψη της νομοθέτησης που αγνόησε ότι το δίκαιο διεθνούς προστασίας σκοπό έχει να προστατέψει μόνο τους «ικέτες» ως ύψιστη πράξη ανθρωπισμού, και όχι να διευρύνει τα όρια της έννοιας και να συμπεριλάβει πρόσωπα που στερούνται των ποιοτικών χαρακτηριστικών του πρόσφυγα
• εξάλειψη των συνεπειών μιας νομοθέτησης που οδήγησε σε απροσδιόριστο αριθμό υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι παραμένουν στη χώρα χωρίς νόμιμη αιτία, που δεν προστατεύονται αλλά αφήνονται σε κυκλώματα που τους εκμεταλλεύονται, που δεν εντοπίζονται από τις αρχές και κατά συνέπεια δεν επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους».

Ο ίδιος τόνισε ότι μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου θα εφαρμοστεί πρόγραμμα ταχύτατης εξέταση των αιτήσεων ασύλου και επιστροφής στην Τουρκία όσων δεν δικαιούνται άσυλο. Ασκώντας κριτική στην αξιωματική αντιπολίτευση επισήμανε ότι η «δήθεν ευαισθησία» της προηγούμενης κυβέρνησης αποτυπώνεται «στο στοίβαγμα ανθρώπων σε στρατόπεδα – γκέτο και τον περιορισμό των δικαιωμάτων τους». «Απεγκλωβίσαμε ασυνόδευτα από κρατητήρια και κελιά» είπε σε άλλο σημείο. Παράλληλα, μίλησε για «συστήματα» στα οποία μετείχαν ιδιώτες ιατροί και υπάλληλοι των υπηρεσιών ασύλου που είχαν στήσει «βιομηχανία» για να βαφτίζουν άκριτα ως «ευάλωτους λόγω μετατραυματικού στρες» αιτούντες άσυλο.

Ο ίδιος εξήγησε ότι το 76% των αιτήσεων ασύλου που καταθέτουν Αφγανοί ικανοποιείται όταν την ίδια ώρα το αντίστοιχο ποσοστό στην Γερμανία είναι 46%. «Γιατί; Έχουμε ειδική κατηγορία Αφγανών εμείς;» αναρωτήθηκε ενώ χαρακτήρισε «ντροπή της Ευρώπης» την Μόρια. Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο εισηγητής Γιώργος Ψυχογιός κατηγόρησε τη ΝΔ για μετατροπή του προσφυγικού σε μεταναστευτικό ζήτημα, ενώ ο συντριπτικός αριθμός των ανθρώπων, προέρχεται από χώρες με πολεμικές συρράξεις.

Παράλληλα τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και το ΚΚΕ υποστήριξαν ότι η περικοπή του ΑΜΚΑ στους αιτούντες άσυλο και η μειωμένη πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, προσβάλει τόσο την ατομική, όσο και τη δημόσια υγεία. Ο κ. Γιώργος Καμίνης από το ΚΙΝΑΛ είπε πως «Η αυστηροποίηση του πλαισίου σε όλα τα επίπεδα κινδυνεύει να δημιουργήσει ένα μεγάλο πλήθος, που είτε θα κρατείται, είτε θα περιφέρεται». Από την πλευρά της Ελληνικής Λύσης, ο βουλευτής του κόμματος, Αντώνης Μυλωνάκης, εκτίμησε ότι ποσοστό όσων δικαιούνται άσυλο φθάνει στο 6-7% και δήλωσε πως το κόμμα του θα καταψηφίσει το σχέδιο νόμου.

Από το ΜέΡΑ 25, η κ. Μπακαδήμα ανέφερε ότι «το σχέδιο νόμου, αντί να κωδικοποιεί και να διευκολύνει τις διαδικασίες, κάνει το ακριβώς αντίθετο. Εισάγει περαιτέρω, ιδιαίτερα πολύπλοκες και κατακερματισμένες διαδικασίες», ενώ διαπίστωσε τη μείωση των εγγυήσεων των αιτούντων άσυλο, ακόμα και των ευάλωτων ομάδων και των ανηλίκων, θέτοντας εμπόδια στην όλη διαδικασία.

Μεταναστευτικό: Τι προβλέπει το νομοσχέδιο

Να σημειωθεί ότι με τις προωθούμενες διατάξεις:

• Διατηρούνται οι Επιτροπές Προσφυγών ως δεύτερος βαθμός κρίσης. Η απόφαση αυτή είναι συνέπεια μελέτης των στατιστικών δεδομένων τόσο της Υπηρεσίας Ασύλου, όσο και της Αρχής Προσφυγών και των Δικαστηρίων. Αλλάζουμε την σύνθεση των επιτροπών (δύο δικαστές και ένα μέλος από Ύπατη Αρμοστεία) και προβλέπουμε τρεις δικαστές.
• Προβλέπονται μονομελείς και τριμελείς συνθέσεις διότι έχει αποδειχθεί από τα στατιστικά των δικαστηρίων ότι η μονομελής σύνθεση εκδίδει τις αποφάσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα.
• Προβλέπεται για πρώτη φορά ότι σε περίπτωση που οι αλλοδαποί κατά την υποδοχή δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους σε άλλες δομές, τεκμαίρεται ότι δεν επιθυμούν την προστασία και παραπέμπονται σε διαδικασίες επιστροφής. Στόχος μας να μην μπουν καθόλου στο σύστημα όσοι εξαρχής ακόμα και πριν την καταγραφή τους δεν συμμορφώνονται.

• Μετά την καταγραφή, εφόσον οι αιτούντες τελικά παραμένουν στο σύστημα αλλά δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς, τότε η αίτηση τους εξετάζεται με ταχύρρυθμη εξέταση εντός 3 ημερών. Και αυτό διότι συνάγεται ότι έχουν υποβάλει την αίτηση μόνο για να καθυστερήσουν την απομάκρυνσή τους. Σε κάθε περίπτωση παραβιάζουν το καθήκον συνεργασίας τους και αυτό επιφέρει συνέπειες.
• Αλλάζει το καθεστώς κράτησης ώστε να μη χάνονται από την επιτήρηση των αρχών χιλιάδες αλλοδαποί, όπως γινόταν με την προηγούμενη διακυβέρνηση.
• Προβλέπεται ρητά ότι η παραβίαση των όρων και κανονισμών λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης έχει ως συνέπεια την διακοπή της στέγασης και ουσιαστικά την αποπομπή των αιτούντων από αυτά.
• Μεταφέρονται οι ορισμοί της οδηγίας ως προς το τι συνιστά «μέλη οικογένειας» και απαλείφεται ο προηγούμενος ορισμός ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η Οδηγία.
• Ευάλωτοι πλέον είναι μόνο όσοι αναφέρονται στην Οδηγία και απαλείφεται το μετατραυματικό στρές ως λόγος ευαλωτότητας ενώ αυστηροποιείται η έννοια της ευαλωτότητας.
• Διορθώνεται ο ορισμός για το τι συνιστά τελεσιδικία και ιδίως τι συνιστά μεταγενέστερο αίτημα που δημιούργησε μέχρι σήμερα σωρεία προβλημάτων και παρελκυστικών αιτημάτων.
• Θεσπίζονται Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου. Τα Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής αμέσως μετά την κατάταξη της αίτησης ενημερώνουν τον αιτούντα για την πιθανή πορεία της υπόθεσής του. Έτσι ο αιτών ενημερώνεται ότι η αίτηση του μπορεί να απορριφθεί πολύ γρήγορα και θα υποχρεωθεί άμεσα σε επιστροφή.
• Μπαίνει τάξη στη διαδικασία της προκαταγραφής και της καταγραφής και προβλέπονται πλέον συνέπειες για όσους δεν συμμορφώνονται, ή για όσους δεν συνεργάζονται για να γίνει η καταγραφή τους.

• Ρυθμίζεται το ζήτημα των ιατρικών βεβαιώσεων με την πρόβλεψη αυτές να είναι μόνο από δημόσια νοσοκομεία και δημόσιους φορείς. Ενώ παράλληλα εφαρμόζεται η νομολογία των Διοικητικών Δικαστηρίων στο άσυλο και οι ιατρικές βεβαιώσεις θα πρέπει να φέρουν πλήρη αιτιολόγηση ως προς τα ευρήματά τους.
• Προβλέπονται ρητές προθεσμίες για την εξέταση των αιτήσεων και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία διοικητικά μέτρα για τη στελέχωση και τη στήριξη των υπηρεσιών μας.
• Προτείνεται «Κατάλογος ασφαλών χωρών» καταγωγής και ασφαλών τρίτων χωρών. Μία γενναία πολιτική απόφαση επιβεβλημένη από την πραγματικότητα αλλά και σε συμφωνία με την πρακτική που ακολουθούν εδώ και χρόνια όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
• Προβλέπεται η αυτοπρόσωπη παράσταση των αιτούντων σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από την Υπηρεσία Ασύλου μέχρι και στα δικαστήρια.
• Προβλέπεται πως οι επιδόσεις μπορούν να γίνουν όχι μόνο στους αιτούντες αλλά και στους πληρεξούσιους δικηγόρους τους που καθίστανται αυτοδικαίως και αντίκλητοι.
• Προβλέπεται ότι η διάρκεια του δελτίου αιτούντος άσυλο είναι πλέον εννεάμηνης διάρκειας, προκειμένου να έρχονται πιο τακτικά σε επαφή με τις αρχές και να καθίσταται ακόμα πιο ευχερής ο εντοπισμός τους. Ενώ εξάλλου για πρώτη φορά συνδέεται η διάρκεια των δελτίων με την έκδοση της απόφασης και όχι με την επίδοση όπως συνέβαινε έως σήμερα.
• Σταματάει η «μηχανή παραγωγής προσφυγών» που έως σήμερα λειτουργούσε λόγω των κακών νομοθετικών επιλογών. Η προσφυγή στις Επιτροπές προϋποθέτει δικόγραφο με λόγους, και όχι ένα προεντυπωμένο έγγραφο που έως σήμερα χορηγείτο από την ίδια την υπηρεσία στους αιτούντες.

Βασικοί στόχοι του νομοσχεδίου είναι:

α) Να διορθωθεί το αδόμητο ελληνικό σύστημα ασύλου, που αδυνατεί λόγω εγγενών σχεδιαστικών σφαλμάτων να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα μέσα στην οποία λειτουργεί, όπως οι αυξημένες ροές και το γεγονός ότι ο Βαλκανικός διάδρομος προς την Ευρώπη παραμένει κλειστός,

β) Να τεθούν κανόνες, σαφείς και συγκεκριμένοι, βάζοντας τέλος στην αναρχία: στους αλλοδαπούς, στις δομές, στις υπηρεσίες, στην διαδικασία εξέτασης,

γ) Να εξαλειφθούν οι συνέπειες μίας ιδεοληπτικής νομοθέτησης που οδήγησε σε έναν απροσδιόριστο αριθμό αλλοδαπών που δεν εντοπίζονται από τις αρχές και κατά συνέπεια δεν επιστρέφονται στις χώρες καταγωγής τους, και

δ) Να διαμορφωθεί ένα νέο σύστημα ασύλου, συμπαγές, δομημένο, αυστηρό, δίκαιο, σχεδιασμένο υπό το φως των έκτακτων συνθηκών.

Βασικές αρχές του νομοσχεδίου είναι:

α) Πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, όπως προβλέπει το Ενωσιακό δίκαιο,

β) Απαίτηση οι αιτούντες να συνεργάζονται με τις εθνικές αρχές,

γ) Ένταξη στο σύστημα ασύλου μόνο όσων αιτούντων έχουν προσφυγικό προφίλ και διατήρηση στο σύστημα μόνον όσων εξ αυτών συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις τους,

δ) Γρήγορη απένταξη από το σύστημα όσων παρελκυστικά υποβάλουν αιτήματα ασύλου.

Στόχος των παραπάνω παρεμβάσεων είναι η ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών εντός τριμήνου.