Interpol: Πως κινδυνεύει να μετατραπεί σε «μακρύ» χέρι απολυταρχικών καθεστώτων

Interpol: Παρά τις προσπάθειες που γίνονται προς την αντίθετη κατεύθυνση, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις πολιτικών αντιπάλων, προσφύγων και αντιφρονούντων που συνελήφθησαν μετά από κόκκινες ειδοποιήσεις της Interpol.

Ανησυχητικά είναι τα δεδομένα που έρχονται από τη λειτουργία της Interpol, καθώς όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η βρετανική εφημερίδα Guardian, η «κόκκινη» λίστα της περιλαμβάνει πλέον όχι μόνο εγκληματίες αλλά και και πολιτικούς πρόσφυγες και αντιφρονούντες.

Interpol: Η περίπτωση του Alexey Kharis

Mια μέρα στις αρχές του 2015, ο Alexey Kharis, επιχειρηματίας με έδρα την Καλιφόρνια και πατέρας δύο παιδιών, βρήκε μια ειδοποίηση την οποία δεν περίμενε πως θα αντικρίσει. Η Ρωσία θα ζητούσε τη σύλληψή του μέσω της Interpol. «Ω, ουάου» αναφώνησε ο Kharis σοκαρισμένος. Ό,τι γνώριζε ο 46χρονος για την Interpol και το ρόλο της στην καταδίωξη των πιο καταζητούμενων εγκληματιών στον κόσμο προερχόταν από μυθιστορήματα και ταινίες. Προσπάθησε να καθησυχάσει τον εαυτό του ότι τα πράγματα θα ήταν εντάξει και πως ήταν απλώς μια εκφοβιστική τακτική των ρωσικών αρχών. Σίγουρα, σκέφτηκε, η μεγαλύτερη αστυνομική οργάνωση δεν είχε κανένα λόγο να ξεκινήσει το κυνήγι του.

Τους μήνες που ακολούθησαν, ο Kharis έλεγχε συνεχώς τη λίστα της Interpol με χιλιάδες διεθνείς φυγάδες. Τελικά βρήκε και τον εαυτό του σε αυτή. «Θεέ μου», αναφώνησε, τώρα τρομοκρατημένος. «Αυτός ο τύπος είναι τρομοκράτης. Αυτός ο τύπος είναι δολοφόνος. Aυτός ο τύπος απήγαγε παιδιά – και είμαι και εγώ», θυμάται να σκέφτεται καθώς κοιτούσε το μητρώο της Interpol.

Ενώ διοικούσε μια μεγάλη κατασκευαστική εταιρεία στη Ρωσία, ο Kharis βρέθηκε για πρώτη φορά στην «κακή» πλευρά των αρχών. Η εταιρεία του, ZAO Rosdorsnabzhenie, είχε μια κυβερνητική σύμβαση το 2010 για την ανακαίνιση ναυπηγείων κοντά στην μακρινή ανατολική πόλη του Βλαδιβοστόκ. Ο επιχειρηματικός του συνεργάτης, Igor Borbot, του είχε πει για υψηλόβαθμους αξιωματούχους που υπεξαίρεσαν χρήματα από το έργο.

Ο Kharis λέει ότι έγινε στόχος αφού απείλησε να μιλήσει δημόσια για τη διαφθορά και αρνήθηκε να δώσει ψευδείς καταθέσεις εναντίον του συναδέλφου του. Ο Kharis λέει ότι πράκτορες από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ασφάλειας της Ρωσίας του είπαν κατά την ανάκριση το 2013: «Ο σύντροφός σου ua καταστραφεί – μπορείς να μας βοηθήσεις ή να καταστραφείς μαζί του». Ήλπιζε – αφελώς, λέει τώρα – ότι οι έρευνες στη Ρωσία θα καθάριζαν το όνομά του. Η ειδοποίηση της Interpol επιβεβαίωσε το λάθος του… Σε βάρος του υπήρχαν μεγάλες κατηγορίες απάτης με ποινή φυλάκισης 10 ετών, που υποστήριζαν ότι ο ήταν μέρος μιας «εγκληματικής ομάδας» που είχε κλέψει δεκάδες εκατομμύρια λίρες από τη δική του εταιρεία.

Σύμφωνα με τον Ted Bromund, έναν ειδικό διεθνών σχέσεων, ο οποίος κατέθεσε ως ειδικός στη δίκη του Kharis, οι κατηγορίες εις βάρος του «δεν είχαν καμία απολύτως βάση». Ο Bromund που είναι μέλος του αμερικανικού think tank, Heritage Foundation, ανέφερε πως αυτό αποτελεί μια προσπάθεια από τη Ρωσία για να «οπλοποιήσει» την Interpol. Μάλιστα σύμφωνα με την οργάνωση Freedom House, το 38% όλων των δημοσίων «κόκκινων» ειδοποιήσεων, προέρχονται από τη Ρωσία.

Interpol: Η ίδρυσή της

Η Διεθνής Οργάνωση Εγκληματολογικής Αστυνομίας, γνωστή ως Interpol, ιδρύθηκε το 1923. Σκοπός της σύστασης του οργανισμού είναι κυρίως η προώθηση της αμοιβαίας συνεργασίας των διαφόρων εθνικών αστυνομικών Αρχών των χωρών – μελών που τον απαρτίζουν, προκειμένου η πρόληψη της εγκληματικότητας να είναι περισσότερο αποτελεσματική σε παγκόσμιο επίπεδο.

Μετά το Anschluss το 1938, η οργάνωση υπέπεσε κάτω από τον έλεγχο της ναζιστικής Γερμανίας και το 1942, τα κεντρικά γραφεία της Επιτροπής, τελικά μετακόμισαν στο Βερολίνο. Από το 1938 έως το 1945, στους προέδρους της Ιντερπόλ περιλαμβάνονται οι Otto Steinhäusl, Reinhard Heydrich, Arthur Nebe, και ο Ernst Kaltenbrunner. Όλοι τους στρατηγοί στα SS και ο Kaltenbrunner ήταν ο υψηλότερος σε κατάταξη αξιωματικός των SS, που εκτελέστηκε μετά τη Δίκη της Νυρεμβέργης.

Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, η οργάνωση αναβίωσε ως Διεθνής Οργάνωση Εγκληματολογικής Αστυνομίας με υπαλλήλους από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Σκανδιναβία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Νέα έδρα της ήταν εγκατεστημένη στο Saint-Cloud, ένα προάστιο του Παρισιού. Παρέμειναν εκεί μέχρι το 1989, οπότε και μεταφέρθηκαν στην παρούσα τοποθεσία τους στην Λυών.

Οι κόκκινες ειδοποιήσεις της περιελάμβαναν μεταξύ άλλων τον Οσάμα Μπιν Λάντεν και τον Σαάντι Καντάφι, γιο του πρώην δικτάτορα της Λιβύης. Καθώς οι εγκληματίες κινούνται σε έναν όλο και πιο διασυνδεδεμένο κόσμο και τα τρομοκρατικά επεισόδια αυξάνονται, η χρήση του συστήματος της Interpol έχει αυξηθεί. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, οι κόκκινες ειδοποιήσεις δεκαπλασιάστηκαν, από περίπου 1.200 το 2000 σε σχεδόν 12.000 πέρυσι. Να σημειωθεί πως υπάρχουν επίσης άλλες μορφές ειδοποιήσεων της Interpol, όπως κίτρινες για αγνοούμενα παιδιά, και μαύρες για άγνωστα πτώματα.

Interpol: Ανησυχία για τη λειτουργία της

Μαζί με την αύξηση της λίστας των καταζητούμενων, οι εμπειρογνώμονες λένε ότι υπήρξε επίσης το φαινόμενο χωρών που χρησιμοποιούν την Interpol για πολιτικό όφελος ή αντίποινα, στοχοποιώντας υπηκόους του εξωτερικού, όπως πολιτικούς αντιπάλους, κριτικούς, ακτιβιστές και πρόσφυγες.

Δεν είναι γνωστό πόσες περίπου 66.000 ενεργές κόκκινες ειδοποιήσεις θα μπορούσαν να είναι πολιτικά υποκινούμενες, καθώς η Interpol δεν δημοσιεύει στοιχεία για το πόσες κόκκινες προκηρύξεις απορρίπτει. Αλλά μια σειρά από εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένων από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά και ακαδημαϊκών, έχουν τεκμηριώσει την κατάχρηση της Interpol τα τελευταία χρόνια. Για τον Bromund η κακάχρηση αυτή είναι «αδιαμφισβήτητη», καθώς «ο αριθμός των καταχρηστικών κόκκινων ειδοποιήσεων αυξάνεται».

Μόλις αυτόν τον μήνα μάλιστα, η Interpol αποφάσισε να αποκαταστήσει την πρόσβαση της Συρίας στις βάσεις δεδομένων του οργανισμού και να της επιτρέψει να επικοινωνεί με άλλα κράτη μέλη, κίνηση που επικρίθηκε έντονα από ακτιβιστές της αντιπολίτευσης.

Interpol: Η περίπτωση του Kharis δεν είναι η μοναδική

Κάποιοι μαθαίνουν πρώτα για το καθεστώς της κόκκινης ειδοποίησης όταν περνάνε τα σύνορα μιας χώρας. Για τον Hakeem al-Araibi, έναν ποδοσφαιριστή του Μπαχρέιν που ζούσε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Αυστραλία, ήταν στο ταξίδι του μέλιτος στην Ταϊλάνδη το 2018, που τον έφερε αντιμέτωπο με την Interpol. Συνελήφθη με τη σύζυγό του αφού το Μπαχρέιν εξέδωσε ανακοίνωση που τον κατηγορούσε για βανδαλισμό.

Ο al-Araibi έφυγε από το Μπαχρέιν, αφότου αθλητές οι οποίοι συμμετείχαν σε μια διαδήλωση υπέρ της δημοκρατίας, συνελήφθησαν, ξυλοκοπήθηκαν και φέρεται να βασανίστηκαν. Η Interpol ανακάλεσε την ειδοποίηση όταν η Αυστραλία την ειδοποίησε για το καθεστώς του Araibi ως πρόσφυγα, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τον al-Araibi από το να παραμείνει 76 ημέρες στις φυλακές της Ταϊλάνδης. Η υπόθεση του al-Araibi είναι μία από τις πολλές που έχουν προκαλέσει δημόσια κατακραυγή τα τελευταία χρόνια.

Ένας άλλος πολιτικός ακτιβιστής που κυνηγήθηκε στο εξωτερικό μέσω των κόκκινων ειδοποιήσεων της Ιντερπόλ ήταν ο Petr Silaev, ένας Ρώσος περιβαλλοντολόγος και αντιφασίστας, ο οποίος κατηγορήθηκε για «χουλιγκανισμό», αφού διαδήλωσε το 2010 ενάντια στα σχέδια για την κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου μέσω του δάσους Κίμκι έξω από τη Μόσχα. Στον Σιλάεφ χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο στη Φινλανδία. Το 2012, ωστόσο, συνελήφθη στην Ισπανία μετά από ειδοποίηση της Interpol και κρατήθηκε σε φυλακή υψίστης ασφαλείας. Πέρασε μήνες αγωνιζόμενος για να μην εκδοθεί στη Ρωσία.

Μόλις πριν από τρεις μήνες, οι μαροκινές αρχές συνέλαβαν τον Yidiresi Aishan, ακτιβιστή των Ουιγούρων, αφού η Κίνα ζήτησε την έκδοσή του. Η Interpol ακύρωσε αργότερα την κόκκινη ειδοποίηση του Aishan μετά από επανεξέταση, αλλά εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την απειλή απέλασης στην Κίνα. Τον περασμένο μήνα ο Μακάρι Μαλαχόφσκι, ακτιβιστής της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας που είχε καταφύγει στην Πολωνία, συνελήφθη στη Βαρσοβία αφού η κυβέρνηση του Αλεξάντερ Λουκασένκο εξέδωσε κόκκινη ειδοποίηση. Φυσικά αυτές οι περιπτώσεις δεν είναι και οι μοναδικές

Interpol: Τι δηλώνει ο Γενικός Γραμματέας της Interpol Jurgen Stock

Ο Γενικός Γραμματέας Jurgen Stock (βρίσκεται στη θέση αυτή τα τελευταία χρόνια) δεν κρύβει το γεγονός της απειλής που ενέχουν για την αξιοπιστία της Interpol οι εν λόγω προβληματικές ανακοινώσεις. Μάλιστα θεωρεί ιδιαίτερα απογοητευτικό το ότι μερικές φορές μαθαίνει από εφημερίδες και όχι από την οργάνωσή του, για λανθασμένα αιτήματα σύλληψης, όπως αυτά που αφορούν πρόσφυγες. Όπως δηλώνει, οι χώρες δεν ειδοποιούν πάντα την Interpol για το καθεστώς πρόσφυγα ενός ατόμου, κάτι που θεωρεί «κοινή ευθύνη».

Ο Stock δεν δίνει στοιχεία σχετικά με την κατάχρηση των εργαλείων της Interpol εναντίον πολιτικών αντιπάλων και προσφύγων, αλλά επιμένει ότι αυτές οι ειδοποιήσεις αποτελούν «μικρό αριθμό περιπτώσεων» σε σύγκριση με τη «συντριπτική πλειοψηφία» των νόμιμων υποθέσεων. Ωστόσο ακόμη και οι υπολογισμοί του ότι ο αριθμός των περιπτώσεων όπου η Interpol παρεμβαίνει λανθασμένα, δεν ξεπερνά το 5%, κάτι τέτοιο μπορεί να σημαίνει εκατοντάδες λανθασμένες συλλήψεις κάθε χρόνο.