Επισιτιστική κρίση: Αυξάνονται σε δυσανάλογα ύψη οι τιμές

Επισιτιστική κρίση: Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει εκτοξεύσει τις τιμές στο σιτάρι και σε πολλές άλλες κατηγορίες τροφίμων.

Πέρα από την ενεργειακή κρίση, αρχίζει να προκαλείται και μία επισιτιστική κρίση. Το συμπέρασμα αυτό εξάγεται λόγω της εκτόξευσης τιμών στα τρόφιμα και στα άλευρα. Αύξηση καταγράφουν επίσης μεταξύ άλλων οι τιμές στο φοινικέλαιο, το ρύζι, τη βρώμη, την κανόλα, τον καφέ και το γάλα, συμπαρασύροντας ανοδικά όλα σχεδόν τα υπόλοιπα επεξεργασμένα και μη τρόφιμα.

Είναι ενδεικτικό ότι με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία οι τιμές των σιτηρών έχουν σκαρφαλώσει ξανά στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων εννέα εβδομάδων και δεν απέχουν πολύ από τα υψηλά 14 ετών που είχαν καταγραφεί τον Μάρτιο ότι είχαν φτάσει τα 12,5 δολάρια ανά μπούσελ στο χρηματιστήριο του Σικάγο.

Πρόκειται για ράλι τιμών κατά 34% στα σιτηρά από την ημέρα που ξεκίνησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου 2022, καθώς τα προβλήματα στη διακίνηση του αγαθού από τη Μαύρη Θάλασσα έχει προκαλέσει εφοδιαστικό σοκ σε όλες τις αγορές. Σε ορίζοντας έτους, οι αυξήσεις άλευρα ξεπερνούν ούτε λίγο ούτε πολύ το 65%.

Που οφείλεται η άνοδος των τιμών

Η νέα άνοδος των τιμών οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες.

Πρώτον, ο πόλεμος στην Ουκρανία αναμένεται να μειώσει την παραγωγή από τη χώρα αυτή κατά 35% σε ετήσια βάση σε μόλις 21,5 εκατ. τόνους. Επιπλέον, δεν είναι διαθέσιμες λόγω εμπάργκο ποσότητες από τη Ρωσία. Πριν την εισβολή, Ρωσία και Ουκρανία είχαν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών στον κόσμο.

Εκτός από τα προβλήματα στην παραγωγή, στην Ουκρανία υπάρχουν επίσης έτοιμες τεράστιες ποσότητες σιτηρών –υπολογίζονται σε 25 εκατ. τόνους- που δεν μπορούν να εξαχθούν λόγω των συγκρούσεων. Στα πλαίσια αυτά, η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ ανακοίνωσε ότι η ομάδα των επτά ισχυρότερων οικονομικά χωρών του κόσμου, η G7, αναζητά επειγόντως εναλλακτικές οδούς για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών που βρίσκονται εγκλωβισμένα στη χώρα, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον του δυτικού γείτονά της αύξησε τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας «κρίσης πείνας».

Δεύτερον, η Ινδία αποφάσισε αιφνιδιαστικά την απαγόρευση εξαγωγής σιτηρών με άμεση ισχύ, καθώς η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγή σιτηρών στον κόσμο προσπαθεί να συγκρατήσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά.

Εξαιρούνται μόνο οι εξαγωγές σιτηρών που αφορούν παραγγελίες για τις οποίες έχουν ήδη καταβληθεί πληρωμές. Η Ινδία έχει αυξημένη παραγωγή αν και δεν εξάγει από τις μεγαλύτερες ποσότητες στον κόσμο, επειδή σημαντικό μέρος διοχετεύεται στο εσωτερικό. Όμως οι διεθνείς αγορές πόνταραν στην Ινδία όσον αφορά τις προμήθειες σιτηρών αφότου μειώθηκαν οι εξαγωγές από τη Μαύρη Θάλασσα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Τρίτον, έκθεση του υπουργού Γεωργίας των ΗΠΑ για το Μάιο προβλέπει μείωση της παγκόσμιας προσφοράς και αποθεμάτων σιτηρών για την περίοδο 2022/2023. Τα νέα στοιχεία δείχνουν μείωση κατά 3% στις ΗΠΑ. Οι εξαγωγές από τη χώρα αυτή αναμένεται να φτάσουν τα 775 εκατ. μπούσελ που είναι τα χαμηλότερα επίπεδα από την περίοδο 1971/1972. Τα στοιχεία αυτά εντείνουν την ανησυχία αλλά και τα κερδοσκοπικά φαινόμενα στις διεθνείς και όχι μόνο αγορές.

Οι συνέπειες της απαγόρευσης εξαγωγών της Ινδίας

Η απαγόρευση της εξαγωγής σίτου από την Ινδία εκτόξευσε την τιμή του σιταριού. Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το BBC, ο δείκτης αναφοράς για το σιτάρι αυξήθηκε έως και 5,9% στο Σικάγο, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο μηνών. Ακόμη, η απαγόρευση των εξαγωγών έρχεται μετά τον καύσωνα που έπληξε τις καλλιέργειες σιταριού στην Ινδία με αποτέλεσμα να καταστραφεί ένα μέρος της σοδειάς της σε μια κρίσιμη περίοδο. Η κυβέρνηση της Ινδίας διευκρίνησε ότι θα εξακολουθήσει να επιτρέπει τις εξαγωγές προς χώρες υποστηριζόμενες από πιστωτικές γραμμές που έχουν ήδη εκδοθεί και προς χώρες που χρειάζονται το σιτάρι για την επισιτιστική τους ασφάλεια.

Η Ινδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός σιταριού στον κόσμο μετά την Κίνα, αλλά ο όγδοος εξαγωγέας, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της σοδειάς της πωλείται στις εγχώριες αγορές. Ωστόσο οι εξαγωγές σιταριού της Ουκρανίας έπεσαν κατακόρυφα μετά τη ρωσική εισβολή. Και με την ξηρασία και τις πλημμύρες να απειλούν τις καλλιέργειες άλλων μεγάλων παραγωγών, οι έμποροι ανέμεναν ότι οι προμήθειες από την Ινδία θα κάλυπταν μέρος της έλλειψης. Όπως αναφέρει το BBC, πριν από την απαγόρευση η Ινδία είχε ως στόχο να στείλει φέτος 10 εκατομμύρια τόνους σιταριού.

Έτσι, η απαγόρευση αποτελεί μια σημαντική πολιτική στροφή.

Υποδηλώνει επίσης τις ανησυχίες της κυβέρνησης για την άνοδο των τιμών στο εσωτερικό της χώρας. Η Ινδία έχει προσπαθήσει να πάρει απαλλαγή από έναν κανόνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου που δυσκολεύει τις χώρες να εξάγουν δημητριακά τα οποία -όπως κάνει συνήθως η ινδική κυβέρνηση- αγοράζονται σε σταθερή τιμή από τους αγρότες για τα επίσημα αποθέματα. Ορισμένες χώρες φάνηκαν πρόθυμες να βοηθήσουν την Ινδία να βρει έναν τρόπο να εξάγει το σιτάρι της.

Τα Ηνωμένα Έθνη δήλωσαν ότι οι παγκόσμιες τιμές των τροφίμων υποχώρησαν ελαφρώς τον Απρίλιο, αλλά παραμένουν σχεδόν 30% υψηλότερες σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων, μαζί με την εκτίναξη του κόστους της ενέργειας, έχουν αυξήσει τον πληθωρισμό σε όλο τον κόσμο. Αυτό έχει αναγκάσει τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Τράπεζας της Αγγλίας, να αυξήσουν τα επιτόκια σε μια προσπάθεια να συγκρατήσουν την άνοδο των τιμών.