Πληθωρισμός και κλιματική αλλαγή

Ο επίσημος στόχος του πληθωρισμού παραμένει στο 2% από τις Κεντρικές Τράπεζες. Πόσο ρεαλιστικός όμως είναι αυτός ο στόχος για τα επόμενα χρόνια;

Το ερώτημα σε μακροπρόθεσμη βάση δεν τίθεται από την πλευρά της ανάταξης των εφοδιαστικών αλυσίδων διεθνώς μετά την πανδημία και τον ρωσοουκρανικό πόλεμο, αλλά από την πλευρά των νέων συνθηκών που δημιουργούνται στον πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.

Οι αυξημένες μέσες θερμοκρασίες θα μπορούσαν να αυξήσουν τον ετήσιο πληθωρισμό των τροφίμων και τον ονομαστικό πληθωρισμό έως και 1,18% έως το 2035, σύμφωνα με κοινή έκθεση των ερευνητών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Ινστιτούτου Πότσνταμ για την Έρευνα των Κλιματικών Επιπτώσεων.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η κλιματική αλλαγή θα αποτελέσει σημαντικό οικονομικό παράγοντα για τη σταθερότητα των τιμών στο μέλλον.

Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και μελέτη του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο του 2023.

Η κλιματική αλλαγή θα επιδεινώσει τον παγκόσμιο πληθωρισμό.

Ερευνητές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) μελέτησαν τον αντίκτυπο της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον πληθωρισμό σε 121 χώρες και διαπίστωσαν ότι οι υψηλότερες από τον μέσο όρο θερμοκρασίες αυξάνουν τις τιμές των τροφίμων και άλλων αγαθών και υπηρεσιών.

Αν και πρόκειται για παγκόσμιο φαινόμενο, ο μεγαλύτερος αντίκτυπος είναι πιθανό να υπάρξει στο νότιο ημισφαίριο, ιδίως στην Αφρική και τη Νότια Αμερική.

Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί κίνδυνο για τη σταθερότητα των τιμών, καθώς αυξάνει τον πληθωρισμό και μεταβάλλει την εποχικότητά του. Τα ευρήματα έρχονται εν μέσω των προσπαθειών των κεντρικών τραπεζών να κατανοήσουν καλύτερα τις οικονομικές απειλές που θέτει η κλιματική αλλαγή.

Στο μέλλον, στα πλαίσια αυτών των προσπαθειών, οι ρυθμιστικές αρχές θα κινηθούν προς την κατεύθυνση της απαίτησης από τις εισηγμένες εταιρείες να γνωστοποιούν τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής και τις στρατηγικές αντιμετώπισής τους.

Είναι επίσης θέμα χρόνου να εισαχθούν δοκιμές αντοχής και ανάλυση σεναρίων για την παραμετροποίηση της ευπάθειας στην κλιματική αλλαγή και, ως εκ τούτου, των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται οι πιστωτές.

Η μελέτη χρησιμοποίησε ένα σύνολο δεδομένων μηνιαίων δεικτών τιμών καταναλωτή και για τις 121 χώρες για να προσδιορίσει πώς οι αυξήσεις της θερμοκρασίας τα τελευταία 30 χρόνια επηρέασαν τις τιμές ανά εποχή και περιοχή. Τα δεδομένα επέτρεψαν στους ερευνητές να εκτιμήσουν τον ιστορικό αντίκτυπο της 30ετούς αύξησης της θερμοκρασίας στον πληθωρισμό.

Εστιάζοντας στον καύσωνα και την ξηρασία του περασμένου καλοκαιριού, που δυσχέρανε τη γεωργική και οικονομική δραστηριότητα, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι μόνο ο καύσωνας αύξησε τον πληθωρισμό κατά 0,67% στις πληγείσες περιοχές (κυρίως στη νότια Ευρώπη).

Στη συνέχεια συνδυάσαμε τις ιστορικές εκτιμήσεις με μελλοντικά κλιματικά σενάρια για να προβλέψουμε πώς η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσει τον πληθωρισμό τα επόμενα χρόνια.

Τα συμπεράσματα έχουν ως εξής: Η υπερθέρμανση του πλανήτη θα μπορούσε να αυξήσει τον παγκόσμιο πληθωρισμό έως και 1,18% ετησίως έως το 2035. Επιπλέον, μια ειδικότερη μελέτη για τον πληθωρισμό των τροφίμων διαπίστωσε ότι οι τιμές θα μπορούσαν να αυξηθούν έως και 3% λόγω της μελλοντικής αύξησης της θερμοκρασίας.

Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον «φιλολογική», καθώς ο πλανήτης μας δείχνει ήδη ότι το κλίμα αλλάζει δραματικά. Οι έρευνες της ΕΚΤ και του ΔΝΤ θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων στη σταθερότητα των τιμών, και ως εκ τούτου στην ευρύτερη κοινωνική ευημερία, μπορούν να μετριαστούν εγκαίρως.

Τα SOS της έκθεσης του ΔΝΤ

Η μελέτη του ΔΝΤ δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ίσως η πιο καθοριστική πρόκληση της εποχής μας: το ΔΝΤ εξέτασε εμπειρικά τον αντίκτυπο των φυσικών καταστροφών που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες στις τιμές καταναλωτή και την οικονομική ανάπτυξη χρησιμοποιώντας ένα πάνελ 173 χωρών από το 1970 έως το 2020.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο πληθωρισμός και η οικονομική ανάπτυξη ανταποκρίνονται σημαντικά στους κλιματικούς κλυδωνισμούς, αν και διαφέρουν ως προς την κατεύθυνση και το μέγεθος.

Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα της μελέτης είναι ότι οι τομείς που είναι πιο ευάλωτοι στις κλιματικές επιπτώσεις είναι η γεωργία και ο τουρισμός, ιδίως σε χώρες με θερμότερο κλίμα.

Όπως είναι αναμενόμενο, η παρατήρηση αυτή είναι ζωτικής σημασίας για μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου ο τουρισμός και η γεωργία αποτελούν σημαντικές συνιστώσες του ΑΕΠ.

Ωστόσο, οι διαρθρωτικές και δημογραφικές διαφορές μεταξύ των χωρών παίζουν επίσης ρόλο. Ειδικότερα, ο πληθωρισμός των τροφίμων διαφέρει σημαντικά σε μέγεθος στην ομάδα των χωρών που μελετήθηκαν.

Ως εκ τούτου, οι χώρες που είναι οικονομικά και θεσμικά εύθραυστες, όπως είναι συνήθως οι αναπτυσσόμενες χώρες, θα πρέπει να κινητοποιήσουν περισσότερους πόρους για να μετριάσουν τις επιπτώσεις των κλιματικών σοκ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ακραίες θερμοκρασίες, οι ξηρασίες, ακόμη και οι έντονες καταιγίδες προκαλούν συνήθως υψηλότερο και πιο ασταθή πληθωρισμό στις οικονομίες αυτές.

Η έρευνα του ΔΝΤ δείχνει ότι ο πληθωριστικός αντίκτυπος των κλιματικών καταστροφών ποικίλλει μη γραμμικά ανάλογα με την κατάσταση της οικονομίας και το επίπεδο της δημοσιονομικής ικανότητας κατά τη στιγμή του σοκ.

Όλα τα είδη κλιματικών σοκ έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη, αλλά η κλίμακα και το πρότυπο της κυβερνητικής αντίδρασης είναι αυτά που καθορίζουν τη μακροπρόθεσμη μεταβλητότητα. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί στην παρούσα μελέτη ότι τα σοκ της θερμοκρασίας προκαλούν μόνιμες μειώσεις στους ρυθμούς αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ, ενώ οι επιπτώσεις της ξηρασίας και των καταιγίδων είναι πιο ευμετάβλητες και λιγότερο μόνιμες.

Οι επιπτώσεις των κλιματικών κλυδωνισμών στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ είναι επίσης έντονα αντίθετες μεταξύ χωρών με διαφορετικά επίπεδα ανάπτυξης και, ως εκ τούτου, διαφορετικό δημοσιονομικό χώρο.

Έτσι, οι φυσικές καταστροφές που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες οδηγούν σε σημαντική και διαρκή μείωση του ΑΕΠ στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ ο αντίκτυπος στις ανεπτυγμένες χώρες είναι σαφώς μικρότερος.

Συνολικά, η εμπειρική ανάλυση που παρουσίασε το ΔΝΤ δείχνει ότι οι φυσικές καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα έχουν διαφορετικές και αντίθετες επιπτώσεις στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη μέσω πολλαπλών διαύλων, όπως

-Αύξηση ή μείωση των τιμών των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων,

– επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας

-χαμηλότερη παραγωγικότητα της εργασίας

– Μείωση του πλούτου και του εισοδήματος

– Μείωση της κατανάλωσης και των επενδύσεων

-Αποδυνάμωση των υποδομών μεταφορών και αύξηση του κόστους διανομής.

Αυτά τα κανάλια μετάδοσης ποικίλλουν σημαντικά, όχι μόνο ανάλογα με τις γεωγραφικές συντεταγμένες μιας χώρας, αλλά και ανάλογα με το επίπεδο της οικονομικής της ανάπτυξης και των δημογραφικών και διαρθρωτικών χαρακτηριστικών της.

Όσο ασθενέστερη δημοσιονομικά είναι μια χώρα, τόσο λιγότερο θα είναι ικανή να προσαρμοστεί και να μετριάσει τις συνέπειες των κλιματικών σοκ.