Ένας γιγάντιος καταψύκτης στην Κοπεγχάγη «αφηγείται» ιστορίες για το παρελθόν

Πώς ήταν ο αέρας που ανέπνεε ο Καίσαρας, ή ο Χριστόφορος Κολόμβος; Ένας γιγάντιος καταψύκτης στην Κοπεγχάγη κρύβει τις απαντήσεις, αποθηκεύοντας μπλοκ πάγου με ατμοσφαιρικές ιστορίες χιλιάδων ετών.

Το αρχείο πυρήνων πάγου, που φιλοξενεί 25 χιλιόμετρα πάγου που συλλέχθηκαν κυρίως από τη Γροιλανδία, βοηθά τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις αλλαγές στο κλίμα.

«Αυτό που έχουμε σε αυτό το αρχείο είναι η προϊστορική κλιματική αλλαγή, ένα αρχείο των δραστηριοτήτων του ανθρώπου τα τελευταία 10.000 χρόνια», δήλωσε στο AFP ο καθηγητής παγετωνολογίας Γιόργκεν Πέντερ Στέφενσεν του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης.

Οι όγκοι πάγου είναι το πάθος του εδώ και 43 χρόνια και ήταν κατά τη διάρκεια γεωτρήσεων στο στρώμα πάγου της Γροιλανδίας που γνώρισε τη σύζυγό του Ντόρθη Νταλ-Γένσεν, επίσης κορυφαία εμπειρογνώμονα στον τομέα της παλαιοκλιματολογίας.

Ο Στέφενσεν διαχειρίζεται από το 1991 το αποθετήριο, ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, με 40.000 μπλοκ πάγου στοιβαγμένα σε μεγάλες σειρές ραφιών μέσα σε μεγάλα κουτιά.

Τα παγωμένα δείγματα είναι μοναδικά, καθώς αποτελούνται από συμπιεσμένο χιόνι και όχι από παγωμένο νερό.

«Όλος ο εναέριος χώρος μεταξύ των νιφάδων χιονιού είναι παγιδευμένος ως φυσαλίδες στο εσωτερικό και ο αέρας μέσα σε αυτές τις φυσαλίδες έχει την ίδια ηλικία με τον πάγο», εξήγησε ο Στέφενσεν.

Ο προθάλαμος του αποθετηρίου είναι παρόμοιος με το αναγνωστήριο μιας βιβλιοθήκης: εδώ οι επιστήμονες μπορούν να εξετάσουν τον πάγο που έχουν αποσύρει από την κύρια «βιβλιοθήκη», δηλαδή το δωμάτιο αποθήκευσης.

Πρέπει όμως να είναι γρήγοροι: η θερμοκρασία στον προθάλαμο διατηρείται στους -18 βαθμούς Κελσίου – σαφώς πιο απαλή σε σύγκριση με τους -30 βαθμούς Κελσίου στην αίθουσα αποθήκευσης.

Εδώ, ο Στέφενσεν αφαιρεί ένα μπλοκ πάγου από ένα κουτί. Οι φυσαλίδες αέρα του είναι ορατές με γυμνό μάτι: πρόκειται για χιόνι που έπεσε κατά τη διάρκεια του χειμώνα του έτους μηδέν.

«Έχουμε λοιπόν το χριστουγεννιάτικο υλικό, το πραγματικό χριστουγεννιάτικο χιόνι», λέει ο Στέφενσεν με ένα πλατύ χαμόγελο, με το κεφάλι του καλυμμένο με ένα ζεστό χειμωνιάτικο σκουφάκι με γούνινα πτερύγια στα αυτιά.

Ο Βράχος Μια ομάδα ερευνητών έφερε τους πρώτους πυρήνες πάγου στη Δανία τη δεκαετία του 1960 από το Camp Century, μια μυστική στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στη Γροιλανδία.

Οι πιο πρόσφατοι χρονολογούνται από αυτό το καλοκαίρι, όταν οι επιστήμονες χτύπησαν το υπόβαθρο στην ανατολική Γροιλανδία σε βάθος 2,6 χιλιομέτρων, συγκεντρώνοντας τον παλαιότερο δυνατό πάγο.

Τα δείγματα αυτά περιέχουν αποσπάσματα από 120.000 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια της πιο πρόσφατης μεσοπαγετώδους περιόδου, όταν οι θερμοκρασίες του αέρα στη Γροιλανδία ήταν 5C υψηλότερες από τις σημερινές.

«Ο πλανήτης ήταν εύκολα πολύ θερμότερος από ό,τι είναι σήμερα. Αλλά αυτό ήταν πριν από την ύπαρξη του ανθρώπου», δήλωσε ο Στέφενσεν.

Αυτός ο πρόσφατα αποκτημένος πάγος θα πρέπει να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, η οποία μπορεί να εξηγηθεί μόνο εν μέρει από τη συρρίκνωση του καλύμματος πάγου.

Ένα άλλο μέρος της εξήγησης προέρχεται από τα ρεύματα πάγου, πάγους που κινούνται γρήγορα στο στρώμα πάγου και λιώνουν με ανησυχητικό ρυθμό.

«Αν κατανοήσουμε καλύτερα τα ρεύματα πάγου, μπορούμε να έχουμε μια καλύτερη ιδέα για το πόσο μεγάλη θα είναι η συμβολή (στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας) από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική στο μέλλον», δήλωσε ο Στέφενσεν.

Ελπίζει ότι θα είναι σε θέση να προβλέψουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας σε 100 χρόνια με περιθώριο σφάλματος 15 εκατοστά που είναι μεγάλη βελτίωση σε σχέση με τα σημερινά 70 εκατοστά.

Ο «θησαυρός» Οι πυρήνες πάγου είναι ο μόνος τρόπος για τον προσδιορισμό της κατάστασης της ατμόσφαιρας πριν από την ανθρωπογενή ρύπανση.

«Με τους πυρήνες πάγου έχουμε χαρτογραφήσει τον τρόπο με τον οποίο τα αέρια του θερμοκηπίου, το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου», δήλωσε ο Στέφενσεν.

«Επίσης, μπορούμε να δούμε τον αντίκτυπο της καύσης ορυκτών καυσίμων στη σύγχρονη εποχή».

Το έργο αυτό είναι ξεχωριστό από το ίδρυμα Ice Memory, το οποίο έχει συλλέξει πυρήνες πάγου από 20 τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο για να τους διατηρήσει για τους μελλοντικούς ερευνητές στον γαλλοϊταλικό ερευνητικό σταθμό Κονκόρντια στην Ανταρκτική, πριν εξαφανιστούν για πάντα λόγω της κλιματικής αλλαγής.

«Η αποθήκευση της μνήμης των πάγων της Γροιλανδίας είναι πολύ καλή», δήλωσε ο επικεφαλής του ιδρύματος, Τζερόμ Σαπελάζ.

Ωστόσο, σημείωσε, η αποθήκευση των δειγμάτων σε έναν βιομηχανικό καταψύκτη είναι ευάλωτη σε τεχνικές δυσλειτουργίες, προβλήματα χρηματοδότησης, επιθέσεις ή ακόμη και πολέμους.

Το 2017, ένας καταψύκτης που χάλασε στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα στον Καναδά εξέθεσε το 13% των πολύτιμων δειγμάτων ηλικίας χιλιάδων ετών σε ανεπιθύμητα υψηλές θερμοκρασίες.

Στο σταθμό Κονκόρντια, η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι -55C, παρέχοντας βέλτιστες συνθήκες αποθήκευσης για τους επόμενους αιώνες.

«Έχουν έναν θησαυρό», δήλωσε ο Σαπελάζ, απευθύνοντας έκκληση στους Δανούς να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Κονκόρντια.

«Πρέπει να προστατεύσουμε αυτόν τον θησαυρό και στο μέτρο του δυνατού, να διασφαλίσουμε ότι θα ενταχθεί στην παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας».

Πηγή: AFP