Η ευρωπαϊκή κεντροδεξιά στον δρόμο προς τις εκλογές του Ιουνίου

Η αναμενόμενη δεξιά μετατόπιση του ευρωκοινοβουλίου και οι νέες εύθραυστες ισορροπίες.

Έμοιαζε με στέψη – αν και κάπως πρόωρη. Στο συνέδριο που πραγματοποίησε την εβδομάδα αυτή στο Βουκουρέστι (παρόντος και του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη) το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα όρισε πανηγυρικά την νυν πρόεδρο της Κομισιόν, Γερμανίδα Χριστιανοδημοκράτισσα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως επικεφαλής υποψήφιά του για τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, με τη φιλοδοξία να της εξασφαλίσει άλλη μία πενταετία στην ηγεσία του κορυφαίου εκτελεστικού οργάνου.

Στην πύρινη ομιλία με την οποία αποδέχθηκε το χρίσμα, η φον ντερ Λάιεν υποστήριξε ότι “εθνικιστές, λαϊκιστές και δημαγωγοί της άκρας δεξιάς και αριστεράς θέτουν εν αμφιβόλω όσο ποτέ πριν την ειρήνη και ενότητα της Ευρώπης”, ενώ σε αντιπαράθεση πρόβαλε το ΕΛΚ ως την πολιτική δύναμη που υπερασπίζεται αυτό που κατεξοχήν απασχολεί τους Ευρωπαίους πολίτες σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς: την ευημερία, τη δημοκρατία και την ασφάλεια.

Βουβή αποδοκιμασία

Όμως η εικόνα είναι για την ίδια λιγότερο ρόδινη. Καταρχήν, στο εσωτερικό του ΕΛΚ, όπου η μυστική ψηφοφορία της έδωσε μεν τη νίκη με ποσοστό 82%, αλλά με 89 αρνητικές ψήφους επί συνόλου 489 ψηφισάντων και με τουλάχιστον 300 ανεξήγητες απουσίες από την κάλπη, επί συνόλου 801 συνέδρων.

Ορισμένοι από τους ενιστάμενους δηλώνουν καθαρά την ταυτότητά τους. Με επιστολή του στον Γερμανό πρόεδρο του ΕΛΚ Μάρτιν Βέμπερ, ο ηγέτης του γαλλικού κόμματος των Ρεπουμπλικανών, Ερίκ Σιοτί, κατήγγειλε ότι επί των ημερών της φον ντερ Λάιεν στην ηγεσία της Κομισιόν, η Ε.Ε. αποξενώθηκε από τους λαούς της Ευρώπης και τροφοδότησε την καχυποψία τους, χτίζοντας τείχη λόγω τεχνοκρατικών αντανακλαστικών (οι αγροτικές κινητοποιήσεις του τελευταίου διαστήματος αποτελούν ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα). Η Ευρώπη, συνεχίζει ο Σιοτί, χρειάζεται ριζικές αλλαγές, ώστε να καταπολεμηθεί η κρίση εμπιστοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της εξόδου της φον ντερ Λάιεν, που προσωποποιεί την “τεχνοκρατική διολίσθηση”.

Αλλά, βέβαια, η συρρίκνωση του δικού του κόμματος στη γαλλική πολιτική σκηνή κατέστησε τα πυρά του Σιοτί εν πολλοίς άσφαιρα.

Ένα νέο τοπίο

Αλλά και “έξω” τα πράγματα είναι δύσκολα, από την άποψη ότι ο συσχετισμός που αναμένεται να διαμορφωθεί στο επόμενο κοινοβούλιο θα είναι πρωτοφανής και θα κλονίζει τη δυνατότητα εύκολης δημιουργίας πλειοψηφιών.

Ο διηνεκής πανευρωπαϊκός “μεγάλος συνασπισμός” ΕΛΚ και σοσιαλδημοκρατών (ομάδα S&D), που επί δεκαετίες καθοδηγούσε την Ε.Ε., αποτελεί μειοψηφία ήδη από τις προηγούμενες ευρωεκλογές και προβλέπεται να υποχωρήσει αθροιστικά από το 45% στο 42% των εδρών, σύμφωνα με μελέτη του European Council on Foreign Relations.

Αλλά και ο “υπερσυνασπισμός” που προκύπτει με την προσθήκη των φιλελευθέρων (ομάδα Renew) αναμένεται να περιορισθεί από το 60% στο 54%, γεγονός ιδιαίτερα προβληματικό στο περιβάλλον του Ευρωκοινοβουλίου, όπου οι διαρροές είναι συχνές και η αντίληψη της κομματικής πειθαρχίας πιο χαλαρή.

Δεν είναι οι κεντρώες δυνάμεις αυτές που έχουν αέρα στα πανιά τους, σύμφωνα με όλες τις έρευνες σχετικά με τις ευρωεκλογές, αλλά οι παντός είδους ευρωσκεπτικιστές, κυρίως της δεξιάς. Μάλιστα, είναι πολύ πιθανό την τρίτη θέση να την καταλάβει η ακροδεξιά ομάδα “Ταυτότητα και Δημοκρατία” (ID), που αναμένεται να κερδίσει περί τις 40 έδρες και να ξεπεράσει συνολικά τις 85. Από κοντά έρχεται η έτερη ομάδα στα δεξιά του ΕΛΚ, αυτή των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), όπου δεσπόζει το κόμμα της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζιόρτζια Μελόνι. Ενδέχεται, μάλιστα, να είναι το ECR που θα κατακτήσει την τρίτη θέση, αν καταφέρει να μετεγγράψει στις τάξεις του τους ευρωβουλευτές του αποβληθέντος από το ΕΛΚ κυβερνώντος κόμματος της Ουγγαρίας.

Το άθροισμα ECR και ID θα διαμορφώνεται έτσι πάνω από το ένα τέταρτο του συνόλου και θα ξεπερνά τη δύναμη όχι μόνο των υποχωρούντων σοσιαλδημοκρατών, αλλά ακόμη και του πρώτου σε δύναμη ΕΛΚ.

Τα κόμματα του δεξιού λαϊκισμού αναμένεται να καταλάβουν την πρώτη θέση σε οκτώ κράτη-μέλη (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία) και τη δεύτερη ή τρίτη σε άλλα εννέα (Βουλγαρία, Εσθονία, Φινλανδία, Λετονία, Ισπανία, Ρουμανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Γερμανία). Τίποτε δεν μοιάζει ικανό να στερήσει την πρώτη θέση από τη Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία και τον Χερτ Βίλντερς στην Ολλανδία ή τη δεύτερη θέση από την AfD στη Γερμανία.

Πρόβλημα και ευκαιρία

Όλα αυτά δημιουργούν για το ΕΛΚ ένα πρόβλημα “αριθμητικό” και ένα πρόβλημα πολιτικό – το οποίο, όμως, μπορεί παράλληλα να μετατραπεί σε ευκαιρία. Στον βαθμό που αναμένεται καταγραφεί μεγάλη δεξιά στροφή στις ευρωπαϊκές κάλπες, η κεντροδεξιά μετατρέπεται σε κέντρο των ισορροπιών, έχοντας την ευκολία να σχηματίζει συμμαχίες άλλοτε εκ δεξιών και άλλοτε εξ αριστερών της – ρόλο που μέχρι πρότινος διέθεταν οι φιλελεύθεροι δημιουργώντας κατά καιρούς κεντρο-αριστερές πλειοψηφίες στο ευρωκοινοβούλιο σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας ή ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αποτελεί όμως σοβαρό ερώτημα για το ΕΛΚ αν σκοπεύει να εγκαταλείψει τα σχήματα του ενισχυμένου “μεγάλου συνασπισμού”, για να επισημοποιήσει τη συνεργασία του με το ECR ή και το (λιγότερο mainstream λόγω μη ατλαντιστικής γεωπολιτικής τοποθέτησης) ID. Προγραμματικά ήδη μετατοπίζεται, αναδεικνύοντας στο μανιφέστο του το θέμα της άμυνας και της ασφάλειας σε πρωτεύον και υιοθετώντας την αμφιλεγόμενη πρόταση εξαγωγής σε τρίτες χώρες των διαδικασιών εξέτασης αιτημάτων ασύλου. Μία άλλη “λύση”, η οποία συζητείται ευρέως, είναι η μετεγγραφή στο ΕΛΚ των ευρωβουλευτών των “Αδελφών της Ιταλίας”, προς ολοκλήρωση της “κανονικοποίησης” της Μελόνι.

Το βαθύτερο πρόβλημα είναι ότι απέναντι στον (ακρο)δεξιό λαϊκισμό δεν μοιάζουν να λειτουργούν ούτε οι επιλογές της “υγειονομικής ζώνης” (ίσα ίσα τον ενισχύουν, επιτρέποντάς του να εμφανίζεται ως αντισυστημικός), ούτε όμως και της αντιγραφής της ατζέντας του από τα mainstream κόμματα, η οποία λειτουργεί ως επιβεβαίωση και ενισχύει τη στροφή προς τους αυθεντικούς εκφραστές των εν λόγω πολιτικών.

Πηγή:capital ΣΥΝΕΝΔΡΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ (2η ΜΕΡΑ) (ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΜΗΤΣΟΣ/ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ/EUROKINISSI)