Ένα τραγούδι απ’ τ’ Αλγέεεριιιιι

Αφού έχω σκοντάψει επάνω του καμιά διακοσαριά φορές (όπως η Βασιλειάδου με το σιδερένιο κουτί που πέφτει συνέχεια από το ράφι στον «Θησαυρό του μακαρίτη»), αποφάσισα να το ξαναδώ κάποια στιγμή. Το είχα δει κάποτε, αλλά – καταλαβαίνετε – άμα περάσουν Χ χρόνια, δεν θυμάσαι και πολλά.Στρώνομαι, λοιπόν, να το δω. Πέφτουν οι τίτλοι, τι βλέπω; μουσική Έννιο Μορρικόνε; Πώς και δεν το είχα προσέξει; Ασπρόμαυρο, εννοείται. Γυρισμένο στην Κάσμπα του Αλγερίου, μιλάει για τον απελευθερωτικό αγώνα των Αλγερινών κατά των Γάλλων τη δεκαετία του ’50 και τη μάχη του Αλγερίου με την οποία έληξε ο αγώνας με την αποχώρηση των Γάλλων. Μόνον ένας επαγγελματίας ηθοποιός (που κάνει τον γάλλο αξιωματικό), οι λοιποί ούτε καν ερασιτέχνες, μάλλον υποδύονται τον εαυτό τους, ορισμένοι ήταν όντως οργανωμένοι.

Ο Gillo Pontecorvo, ο σκηνοθέτης, έχει μπει πλέον στο Πάνθεον των μεγάλων με αυτή του την ταινία. Δεν θα τη σχολιάσω εγώ εδώ. Αυτό που μου κάνει αμέσως εντύπωση είναι η μουσική. Δεν μοιάζει σε τίποτα με τις επικές μουσικές που συνοδεύουν συνήθως αυτού του είδους τις ταινίες. Πχ σε κάποια στιγμή, οι αντάρτες καταλαβαίνουν ότι, για να κάνουν τη συνδυασμένη βομβιστική επίθεση που σχεδιάζουν, θα χρειαστούν τη βοήθεια των γυναικών. Όντως, τα τρία νεαρά κορίτσια πετάνε την αμπάγια, κόβουν τα μαλλιά τους, βάφονται, ντύνονται αλά Μπριζίτ Μπαρντό, όπως έκαναν τότε οι νεαρές Αλγερινές, αντιγράφοντας τις Γαλλίδες που ζούσαν στο Αλγέρι (το οποίο όντως είχε έναν παρισινό αέρα τότε, από ό,τι βλέπω), παίρνουν τις τσάντες-πλεκτό-καλαθάκι (άλλη τρελή μόδα της εποχής) και ξεκινούν. Καφέ, ζαχαροπλαστείο, μπαράκι. Από ένα κορίτσι και μία βόμβα στο καθένα. Επιτυχία απόλυτη. Για τη μουσική αυτής της ενότητας, τώρα, ο Μορρικόνε ήθελε μεν μουσική σασπένς, αλλά να κάνει και σύνδεση με την Αφρική. Χρησιμοποίησε παραδοσιακά τύμπανα, μόνο μουσική, καθόλου διάλογος. Συναρπαστικό.

Από ό,τι λέει ο Ποντεκόρβο στα extra του dvd (πως και τα είδα εγώ τώρα, που δεν τα βλέπω ποτέ) είχε στενότατη σχέση με τον Μορρικόνε, γιατί ένιωθε και ο ίδιος πολύ από μουσική. Αφού λοιπόν τα είχαν σχεδιάσει όλα τα περί μουσικής, τους έλειπε το μουσικό θέμα της ταινίας. Δεν είχαν καταλήξει για το ύφος αυτού του θέματος. Όλες οι ιδέες που είχαν κατεβάσει δεν τους ικανοποιούσαν. Ήταν το αγκάθι της παραγωγής. Ούτε ο ένας ούτε ο άλλος δεν έβρισκε λύση.

«Κάποια στιγμή», διηγείται ο Ποντεκόρβο, «εκεί που κοιμάμαι, μου έρχεται στο νου μία μελωδία. Πετάγομαι, μέσα στη νύχτα, ενθουσιασμένος. Αυτό είναι. Το βρήκα. Ξυπνάω τη γυναίκα μου, αλλάζει πλευρό. Δεν με ξαναπαίρνει ο ύπνος, εννοείται. Το τραγουδάω από μέσα μου συνέχεια και περιμένω να ξημερώσει. Μόλις φτάνει μία αξιοπρεπής ώρα, τύπου 7:00, τηλεφωνώ στον Έννιο και του λέω ότι πρέπει να τον δω επειγόντως. Μου λέει ‘παιδάκι μου, θα βρεθούμε σε λίγο στο στούντιο, τι θέλεις τώρα;’, ‘όχι του λέω, ποιο στούντιο; έρχομαι τώρα σπίτι σου’, ‘δεν μπορείς να μου πεις τώρα;’, ‘όχι, δεν μπορώ, πρέπει να σε δω οπωσδήποτε’. 

Όντως τρέχω σπίτι του, παρατάω στο αυτοκίνητο όπου νά ’ναι, ανεβαίνω δύο δύο τα σκαλιά – γιατί τότε ο Έννιο έμενε σε μία εξαώροφη πολυκατοικία χωρίς ασανσέρ – ενώ μουρμουρίζω από μέσα μου τη μουσική μου για να μην την ξεχάσω, φτάνω επάνω, ο Έννιο με περιμένει στην πόρτα. Μου λέει ‘μισό λεπτό, προτού μου πεις αυτό που θέλεις, πρέπει οπωσδήποτε να σου δείξω κάτι’. Κάθεται στο πιάνο και παίζει με πολύ αίσθημα ακριβώς τη μουσική που έχω στο κεφάλι μου. Έχω μείνει αποσβολωμένος. ‘Πως σου φαίνεται;’, μου λέει. Δεν μπορώ να αρθρώσω λέξη. Νομίζω ότι έχω πάθει εγκεφαλικό. ‘Εντάξει’, μου λέει, ‘μην πάθεις και τίποτε. Να, όταν με πήρες το πρωί, ανησύχησα που σε άκουσα έτσι και, μετά από λίγο, πήρα στο σπίτι και μου είπε η γυναίκα σου ‘Να, μωρέ, κάτι για τη μουσική σε θέλει.’ Οπότε σε περίμενα στο πλατύσκαλο και, όπως ανέβαινες, σε άκουσα που τραγουδούσες τη μουσική, ή μάλλον ούρλιαζες. Ξύπνησες όλη την πολυκατοικία.’ Μου έφτιαξε καφέ. 

Είχαμε βγει το θέμα της ταινίας».

Τώρα που μπορείτε να κατεβάσετε οτιδήποτε, ψάξτε να βρείτε αυτή την ταινία. Μιλάμε για μεγάλη απόλαυση, και για τα μάτια, αλλά και για τα αφτιά, κάτι σαν το δίδυμο Φελλίνι-Ρότα, ας πούμε.

Δεν είναι τυχαία μεγάλος ούτε ο Ποντεκόρβο ούτε ο Μορρικόνε.