Γεώργιος Παπανικολάου: Ο μεγάλος επιστήμονας που εφηύρε το “τεστ Παπ”

Ο Γεώργιος Παπανικολάου ήταν ο γιατρός που έχασε δύο φορές το Νόμπελ, αλλά έσωσε εκατομμύρια γυναίκες.

Πρωτοπόρος του κλάδου της κυτταρολογίας, ο Γεώργιος Παπανικολάου υπήρξε δίχως καμία αμφιβολία ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες  του 20ού αιώνα.

O Γεώργιος Παπανικολάου γεννήθηκε στις 13 Μαΐου 1883 στην Κύμη Ευβοίας. Ο πατέρας του Νικόλαος Παπανικολάου ήταν ιατρός και διετέλεσε και δήμαρχος της πόλης ενώ είχε εκλεγεί και βουλευτής Ευβοίας και Καρυστίας.

Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Κύμη, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Κατόπιν οι γονείς του, τον έστειλαν στην Αθήνα για να τελειώσει τις εγκύκλιες σπουδές. Με το πέρας των γυμνασιακών του σπουδών εισήλθε το 1898 στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε ηλικία 15 ετών. Έλαβε το πτυχίο του το 1904, σε ηλικία, δηλαδή, μόλις 21 ετών. Στη συνέχεια εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία.

Τότε, ο πατέρας του πρότεινε μεταξύ άλλων να ακολουθήσει το δρόμο του στρατιωτικού ιατρού, την οποία πρόταση, βεβαίως, απέρριψε. Μάλιστα σε ένα γράμμα προς τον πατέρα του έγραφε:

• «Όχι δεν θέλω γίνω στρατιωτικός γιατρός. Θέλω να μείνω ελεύθερος, να αισθανθώ την χαρά που δίνει ο αγών της ζωής. Εμένα δεν με τρομάζει το πέλαγος. Θέλω την ελευθερία μου, την γλυκιά μου ελευθερία».

Ήταν φιλομαθής. Στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια των σπουδών του, διεύρυνε τη μόρφωσή του με την εκμάθηση ξένων γλωσσών, όπως τα γαλλικά, που θεωρούνταν, τότε, απαραίτητα για τους καλλιεργημένους ανθρώπους.

Ωστόσο ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και τη μουσική, η οποία ήταν και το μεγάλο του πάθος. Έτσι, ασχολήθηκε επί οκτώ έτη με το βιολί. Παρακολουθούσε μαθήματα στο Ωδείο Λότνερ. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή, επέστρεψε στην Κύμη. Επιστρέφοντας όμως εκεί, συλλογιζόταν το λόγο που έγινε ιατρός, αφού δεν ήθελε να ασκήσει το επάγγελμα αυτό. Καθημερινά, κάνοντας αμέτρητους περιπάτους, στην Κύμη, ήρθε πιο κοντά με τη φιλοσοφία. Ο Φρίντριχ Νίτσε έπαιξε μεγάλο ρόλο στον τρόπο σκέψης του.

Γεώργιος Παπανικολάου: Η ζωή στην Αμερική και η μεγάλη ανακάλυψη

Το 1913 μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχικά ασχολείται με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του. Εκεί τον ανακαλύπτει ο διάσημος εκείνη την εποχή γενετιστής Τ. Μόργκαν.

Ο Μόργκαν είχε χρησιμοποιήσει στο έργο του τα πορίσματα της διδακτορικής διατριβής του νεαρού Παπανικολάου. Έτσι, μεσολάβησε για την πρόσληψή του Γεώργιου Παπανικολάου στο παθολογο-ανατομικό εργαστήριο του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης. Από εκεί βρέθηκε στο ανατομικό εργαστήριο του ονομαστού πανεπιστημίου Κορνέλ και αφοσιώθηκε στο ερευνητικό του έργο.

Το 1917 μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών. Έπειτα, συσχέτισε τη μορφολογία του με τον ορμονικό κύκλο και τις ανάλογες μεταβολές στη μήτρα και τις ωοθήκες των ζώων. Στη συνέχεια πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο «πειραματόζωο» τη γυναίκα του.

Η έρευνά του επεκτάθηκε αργότερα σε γυναίκες του «Women’s Hospital» της Νέας Υόρκης και αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της μεθόδου του για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου.

Γεώργιος Παπανικολάου: To τεστ ΠΑΠ

Το 1928 έκανε την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία αρχικά αντιμετώπισε τη δυσπιστία του ιατρικού κόσμου των ΗΠΑ. Ο ίδιος όμως ήταν απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του για την κυτταρολογική διάγνωση του καρκίνου της μήτρας και συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του.

Ο Βενιζέλος προσπάθησε να τον πείσει να γυρίσει στην Ελλάδα, όπου θα του απονεμόταν τιμητικά ο τίτλος του καθηγητή της έδρας της Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κάτι που δεν έγινε επειδή έχασε τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές.

Η πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδος του ονομάστηκε «Dr Pap» ή Τest Pap. Ήταν μόνο η αρχή μιας σπουδαίας ανακάλυψης που από το 1928 μέχρι σήμερα έχει σώσει τη ζωή εκατομμυρίων γυναικών ανά τον κόσμο.

Από το 1947 έως το 1957 υπήρξε καθηγητής της Κλινικής Ανατομικής, στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Το 1961 εγκαταστάθηκε στο Μαϊάμι, όπου ανέλαβε την οργάνωση του Καρκινολογικού Ινστιτούτου.

Σήμερα το τεστ Παπανικολάου (Τεστ-Παπ) χρησιμοποιείται παγκοσμίως για την διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, επί της προκαρκινικής δυσπλασίας και άλλων κυτταρολογικών ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

Γεώργιος Παπανικολάου: Τα Νόμπελ που έχασε

Ο Γεώργιος Παπανικολάου προτάθηκε δύο φορές για το Βραβείο Νόμπελ το 1953 και το 1960, αλλά και τις δύο φορές η Bασιλική Aκαδημία της Στοκχόλμης αρνήθηκε.

Οι λόγοι που ο Έλληνας επιστήμονας δεν βραβεύτηκε ήταν πολλοί. Η επίσημη εκδοχή ανέφερε ότι η επιτροπή προτίμησε να βραβεύσει γιατρούς που είχαν βρει θεραπείες. Σύμφωνα με τη μαθήτρια του Γεώργιου Παπανικολάου, Ιρένα Κορπόσφκα:

• “H επιτροπή ήταν επιφυλακτική με το έργο του γιατρού, επειδή ήταν εξαιρετικά πρωτοποριακό. Μάλλον, η επιτροπή δεν πίστευε πόσο μεγάλο ήταν το επίτευγμα του Γεώργιου Παπανικολάου, το οποίο έγινε κομμάτι της ιατρικής πρακτικής σταδιακά”

Γεώργιος Παπανικολάου: Ο θάνατος

Το Νοέμβριο του 1961, συνοδευόμενος πάντα από τη σύζυγό του και σύντροφο στις έρευνές του, Μάχη, εγκατάλειψε τη Νέα Υόρκη καθώς δέχτηκε να αναλάβει την οργάνωση και διεύθυνση ενός Καρκινολογικού Ινστιτούτου στο Μαϊάμι της Φλόριντα. Η αλλαγή περιβάλλοντος και η γενικότερη κούραση, για τις ανάγκες του Ινστιτούτου, ήταν καθοριστική. Απεβίωσε στις 19 Φεβρουαρίου του 1962, από καρδιακή προσβολή.