Ενδοοικογενειακή βία: Ένας «αόρατος» εχθρός – Μιλήστε

"Πανδημία" ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα - Αυξητικές τάσεις των περιστατικών την τελευταία διετία

Τα περιγράφουμε ως περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, αδυνατώντας ίσως να αντιληφθούμε το μέγεθός της; Στον χώρο όπου ο καθένας νιώθει και πρέπει να είναι ασφαλής εκτυλίσσεται η πιο σκληρή μορφή βίας, μέσα στο ίδιο το σπίτι του, μέσα στην οικογένειά του. Δράστης στη συντριπτική πλειονότητα ο άνδρας, θύματα η σύζυγος και τα παιδιά. Οι μορφές της πολλές, σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, λεκτική στην πιο άμεση και οικονομική εξάρτηση ή κοινωνική απομόνωση στην έμμεση.

Πόσες φορές δεν ακούστηκε στα δελτία ειδήσεων η φράση «άνοιξαν στόματα στη γειτονιά», «κοινό μυστικό, όλοι γνώριζαν, αλλά κανείς δεν μιλούσε» και μπορεί να φαντάζουν «κλισέ» εκφράσεις, αλλά δυστυχώς αποτυπώνουν την πραγματικότητα. Ο φόβος που βιώνουν οι γυναίκες που είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας, είτε για τη ζωή τους, είτε για των παιδιών τους, είναι ισχυρό αντικίνητρο για να μιλήσουν ή να ζητήσουν βοήθεια. Ένα άλλο στοιχείο που τις αποτρέπει είναι η ντροπή και η ενοχή που νιώθουν ή που εντέχνως ο δράστης τις κάνει να νιώθουν, γιατί ποτέ δεν είναι μόνο μία η μορφή της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά ένας συνδυασμός που έχει ως στόχο να καταστήσει το θύμα έρμαιο στα χέρια του δυνάστη του, με όποιον τρόπο κι όποιο κόστος.

Έκθεση σοκ της ΕΛΑΣ

Στην πρώτη ετήσια έκθεσή της για την ενδοοικογενειακή βία που συνέταξε η ΕΛΑΣ και αφορά στο έτος 2020, περιλαμβανομένης και της «καραντίνας» τα στοιχεία είναι ανατριχιαστικά.

Σημειώθηκαν 192 περισσότερα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας σε σχέση με το 2019, αύξηση σε ποσσοστό 4%. Στο 48% των επιθέσεων προκαλούνται σωματικές βλάβες, στο 44% εκτοξεύονται απειλές ενώ σε συνολικά 76 περιπτώσεις κατεγράφησαν αδικήματα, όπως προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας και κατάχρησης σε ασέλγεια μέσα στις οικογένειες.

Το 38% των βίαιων επεισοδίων μέσα σε οικογένειες είναι μεταξύ συζύγων, το 9% αφορά ξυλοδαρμούς γονιών, το 7% αδέλφια και το 11% τέως συζύγους.

Σύμφωνα με στοιχεία, το 2019 τα σχετικά συμβάντα ανήλθαν σε 5.221 και το 2020 έφθασαν τα 5.413. Για ενδοοικογενειακές επιθέσεις είχαν συλληφθεί το 2020 5.620 δράστες (έναντι 5.465 την προηγούμενη χρονιά) από τους οποίους 4.633 (ποσοστό 82%) είναι άνδρες. Επιπλέον, το 2020 κατεγράφησαν 5.809 θύματα (έναντι 5.527 το 2019) από τα οποία το 73% είναι γυναίκες.

Στα ύψη το 2021

Και το 2021 όμως τα πράγματα χειροτερεύουν, καθώς σύμφωνα με δημοσιευμένα στοιχεία , καθημερινά καταγράφονται 19 περιστατικά.

Σύμφωνα με την ΕΛΑΣ, το 2021, σχηματίστηκαν δικογραφίες για 6.834 περιπτώσεις, αύξηση της τάξης του 48%! 5.705 γυναίκες έπεσαν θύματα σε σύγκριση με τις 3.626 που είχαν πέσει το 2020.

Ένα περιστατικό σχεδόν κάθε μια ώρα

Μπροστά σε αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα, που το 2021 εισήγαγε στην ελληνική κοινωνία και τον όρο της γυναικοκτονίας, (συνολικά καταγράφονται 17, ενώ την τελευταία στιγμή απετράπη η 18η στη Θεσσαλονίκη) η Πολιτεία σε συνεργασία με την Αστυνομία και πλήθος φορέων ανέλαβε δράση, με καμπάνιες ενημέρωσης και συμβουλευτικές δράσεις με κυρίαρχο μήνυμα Καμία γυναίκα μόνη – Μιλήστε.

Από την πλευρά της Πολιτείας, η Γενική Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ως αρμόδιος κρατικός φορέας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών έχει δημιουργήσει το Δίκτυο Δομών που περιλαμβάνει 43 Συμβουλευτικά Κέντρα σε όλη την Ελλάδα, τα οποία παρέχουν σε γυναίκες δωρεάν υπηρεσίες ψυχολογικής και κοινωνικής στήριξης και νομικής και εργασιακής συμβουλευτικής, καθώς και 19 Ξενώνες Φιλοξενίας, στους οποίους μπορούν να διαμείνουν γυναίκες θύματα βίας με τα παιδιά τους.

Την ίδια ώρα, μία σειρά δράσεων για την ενίσχυση και την ενδυνάμωση των γυναικών υλοποιούνται και στον τομέα της εργασίας, ώστε να διασφαλιστεί τόσο η προστασία τους από κακοποιητικές συμπεριφορές, όσο και η οικονομική τους ανεξαρτησία, σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ, σε περίπτωση που υφίστανται ενδοοικογενειακή βία και επιθυμούν να εγκαταλείψουν την εστία τους.

Η Ελληνική Αστυνομία με τις Υπηρεσίες Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας παροτρύνει και συμβουλεύει τα θύματα, επισημαίνοντας ότι η άσκηση κάθε είδους βίας ή κακοποίησης: ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής διώκεται από το Νόμο.

Επικαιροποημένος οδηγός της ΕΛΑΣ σε μία εικόνα

Το νομικό πλαίσιο

Οι διατάξεις του Ν. 3500/2006, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 312 και 333 του νέου Ποινικού Κώδικα, αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας, σε όλες του τις μορφές, ψυχολογικής, σωματικής, σεξουαλικής και συναισθηματικής.

Στο άρθρο 312 του Π.Κ.  περί ενδοοικογενειακής βίας προβλέπεται:

«Όποιος προκαλεί σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας σε ανήλικο ή σε πρόσωπο που δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του δράστη βάσει νόμου, δικαστικής απόφασης ή πραγματικής κατάστασης, συνοικούν με τον δράστη ή έχουν μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας, τιμωρείται: α) για την πράξη του άρθρου 308 παρ. 1 εδάφιο α΄, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους, β) για την πράξη του άρθρου 309, με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών, γ) για την πράξη του άρθρου 310 παρ. 1 εδ. α΄, με φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και αν επεδίωκε την πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης, με κάθειρξη και δ) για την πράξη του άρθρου 311, με κάθειρξη.

Οι ίδιες ποινές επιβάλλονται όταν η πράξη τελείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου ή σε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης. Η τέλεση της πράξης σε βάρος εγκύου συνιστά επιβαρυντική περίπτωση.

Σημαντικό είναι ότι με την πρόκληση σωματικής βλάβης σε βάρος ανηλίκου  εξομοιώνεται και η τέλεση των πράξεων των προηγούμενων παραγράφων ενώπιον ανηλίκου καθώς και η θέση σε παρατεταμένη απομόνωση σε βάρος των ίδιων προσώπων.

Στο άρθρο 333 του Π.Κ. περί ενδοοικογενειακής βίας προβλέπεται:

«1. Όποιος προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία απειλώντας αυτόν με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Με την ποινή του προηγούμενου εδαφίου τιμωρείται και όποιος, χωρίς απειλή βίας ή άλλης παράνομης πράξης, προκαλεί σε άλλον τρόμο ή ανησυχία με την επίμονη καταδίωξη ή παρακολούθησή του, όπως ιδίως με την επιδίωξη διαρκούς επαφής με τη χρήση τηλεπικοινωνιακού ή ηλεκτρονικού μέσου ή με επανειλημμένες επισκέψεις στο οικογενειακό, κοινωνικό ή εργασιακό περιβάλλον αυτού, παρά την εκφρασμένη αντίθετη βούλησή του.

Επιβάλλεται φυλάκιση έως τρία έτη ή χρηματική ποινή αν η πράξη τελείται σε βάρος ανηλίκου ή προσώπου που δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του δράστη βάσει νόμου, δικαστικής απόφασης ή πραγματικής κατάστασης, συνοικούν με αυτόν ή έχουν με αυτόν σχέση εργασίας ή υπηρεσίας. Η ίδια ποινή επιβάλλεται όταν η πράξη τελείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου ή σε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης.