Οι πίνακες του Luiz Zerbini αποκαλύπτουν ιστορίες της Βραζιλίας στο Σάο Πάολο

Για δεκαετίες, το δάσος του Αμαζονίου της Βραζιλίας αντιμετωπιζόταν από ορισμένους ως σύμβολο της παρθένας φύσης, γεμάτο όχι μόνο από καταπράσινη χλωρίδα και πανίδα με λαμπρά χρώματα, αλλά και από αυτόχθονες πληθυσμούς που ήταν σε θέση να αντισταθούν στην εισβολή της νεωτερικότητας. Μόλις πρόσφατα αυτή η εικόνα του Αμαζονίου άρχισε να καταρρέει καθώς το άγχος των καταστροφικών πυρκαγιών, των κοινωνικών κινημάτων και του καθεστώτος Μπολσονάρο αποκαλύπτουν πολύ σκοτεινές ιστορίες. Στην έκθεσή του «The Same Story is Never The Same» στο Museu de Arte de São Paulo (MASP), ο Luiz Zerbini στοχεύει να μας δώσει μια εικόνα της Βραζιλίας πως ήταν πριν μερικά χρόνια.

Ο Zerbini είχε επικεντρωθεί εδώ και καιρό στη δημιουργία τοπίων όταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής του MASP Adriano Pedrosa ανέθεσε στη Zerbini το 2014 να ζωγραφίσει μια επανερμηνεία ενός από τους πιο εμβληματικούς πίνακες της Βραζιλίας, A primeira missa no Brasil (Η πρώτη μάζα στη Βραζιλία). Αυτό το έργο δημιουργήθηκε το 1861 από τον Victor Meirelles κατόπιν αιτήματος του τελευταίου αυτοκράτορα της Βραζιλίας, Dom Pedro II.

«Αυτή είναι μια πολύ τυπική, αποικιακή εικόνα που μαθαίνουμε στο σχολείο», εξήγησε ο Guilherme Giufrida, ο επιμελητής της έκθεσης. «Αν και ο Ζερμπίνι δεν είχε ξανα σχεδιάσει άνθρωπο αποδέχθηκε την πρόκληση».

Η ιδέα του Ζερμπίνι ήταν να αντιστρέψει την οπτική γωνία του ιστορικού πίνακα. Εκεί που το A primeira missa no Brasil επικεντρώνει Πορτογάλους αποικιστές καθώς οι ιθαγενείς σέρνονται στις άκρες της σκηνής, το A primeira missa (2014) του Zerbini φαντάζεται πώς πρέπει να ήταν να βλέπεις τους Πορτογάλους να φτάνουν στις ακτές της Βραζιλίας.

Όσα δημιούργησε ήταν μια πιο σύγχρονη ματιά

Ο πίνακας δείχνει το δάσος γεμάτο λουλούδια καθώς εργάζονται εργάτες. Στη μέση βρίσκεται μια περήφανη γυναίκα, της οποίας το κάτω μισό καταποντίζεται μυστηριωδώς από ένα ψάρι. Σε μακρινή απόσταση βρίσκεται ένας σταυρός. Οι αποικιστές δεν προχώρησαν σε αυτή τη γη και έγιναν πρωταγωνιστές που προκαλούν δέος, υποδηλώνει ο πίνακας. Ήταν φιγούρες στον ορίζοντα σπουδαιότητας, που προσπαθούσαν να επιβιώσουν, στολίζονταν με την πολύτιμη εικόνα τους.

«Τώρα, στα σχολεία, αναπαράγουν αυτό το έργο του Ζερμπίνι ως μια νέα εικόνα προς μελέτη, αυτή την εικόνα της πρώτης επαφής μεταξύ δύο τελείως διαφορετικών πολιτισμών», είπε η Giufrida.

Όσο κι αν ο Ζερμπίνι κάνει ξεκάθαρες ιστορίες βίας, τόσο τις συσκοτίζει εσκεμμένα. Από σεβασμό για τα σώματα των νεκρών και των σκλάβων, συχνά είναι κρυμμένα ή αφηρημένα με κάποιο τρόπο. Στην ερμηνεία του για τον Πόλεμο του Canudos, για παράδειγμα, μας δίνει ένα όραμα της κοινότητας που είναι ακόμα ολόκληρη, ακόμα γεμάτη δυνατότητες.