Οι 4 παγκόσμιες αλλαγές που θα δούμε στον πλανήτη μας τα επόμενα χρόνια

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την ανθρωπότητα έως τα μέσα του αιώνα, σύμφωνα με νέα έκθεση του Οργανισμού Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας της Κοινοπολιτείας

«Οι τάσεις είναι όπως τα άλογα. Είναι ευκολότερο να τις οδηγείς προς τα κει που κατευθύνονται», ήταν μια από τις πιο γνωστές ρήσεις του Τζον Νάισμπιτ, Αμερικανού συγγραφέα και μελλοντολόγου. Είναι σε αυτόν που ανήκει η πατρότητα του όρου «μεγατάσεις» (megatrends), από το ομώνυμο best seller βιβλίο του 1982, που είχε να κάνει με την κατανόηση των δεδομένων εκείνης της εποχής, ώστε να προβλεφθεί το μέλλον.

Σε αυτό το μήκος κύματος, ο Οργανισμός Επιστημονικής και Βιομηχανικής Έρευνας της Κοινοπολιτείας (CSIRO) στην Αυστραλία είχε εκδώσει προ δεκαετίας μια πρώτη μελέτη για τις σύγχρονες θεμελιώδεις παγκόσμιες μεγατάσεις. Μεγάλες τάσεις, δηλαδή, που λειτουργούν ως τροχιές αλλαγής. Συνήθως συντελούνται μέσα σε διάστημα χρόνων ή δεκαετιών. Έχουν τη δυνατότητα για ουσιαστικό και μετασχηματιστικό αντίκτυπο. Και θεωρούνται γνώμονας χάραξης μακροπρόθεσμης στρατηγικής και πολιτικής.

Όμως «πολλά άλλαξαν από εκείνη την περίοδο», τονίζει σε νέα μελέτη του ο CSIRO, μνημονεύοντας ειδικά την πανδημία της COVID-19, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις τους στο διεθνές εμπόριο.Στη επικαιροποιημένη εκδοχή της τίθεται ως χρονικός ορίζοντας πρόβλεψης το 2042, καταγράφοντας επτά «μεγατάσεις» που απαιτούν την ανάληψη δράσης τώρα, όπως τονίζουν οι συντάκτες της, ώστε να αποφευχθούν σημαντικοί κίνδυνοι για την ανθρωπότητα στο μέλλον.

Τα επόμενα 20 χρόνια θα φέρουν σούπερ μικρόβια, διαταραχή του παγκόσμιου εμπορίου, έλλειψη νερού και τροφίμων και θανάτους σε ένα ασταθές κλίμα, προειδοποιεί επιγραμματικά ο CSIRO.

Σημείο αναφοράς αποτελεί ειδικά η κλιματική αλλαγή, τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού, Λάρι Μάρσαλ. «Ξεκίνησε ως περιβαλλοντική έκτακτη ανάγκη, στη συνέχεια έγινε οικονομική έκτακτη ανάγκη», εξηγεί, «και σήμερα είναι μια έκτακτη ανάγκη για την ανθρώπινη υγεία». Όμως «θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι τις αρχές του επόμενου αιώνα«, τονίζει, «για να δούμε τα οφέλη από τη μείωση των εκπομπών που κάνουμε σήμερα»…

Μεγατάση Νο1: Προσαρμογή σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα

Ακραία και πρωτόγνωρα καιρικά φαινόμενα πληθαίνουν σε συχνότητα και κλίμακα επιπτώσεων, τονίζει η μελέτη του CSIRO.

Οι τρέχουσες κλιματικές προβλέψεις δείχνουν ότι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουμε ακραίες καιρικές συνθήκες που θα υπερβούν τα ιστορικά όρια. Οι ταυτόχρονες κλιματικές απειλές είναι είναι πιθανό να μεγεθύνουν τον συνολικό κίνδυνο από το περιβάλλον για τομείς και περιοχές.

Η προσαρμογή του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, των ζωτικών υποδομών και των οικιστικών προτύπων στην κλιματική αλλαγή και στις ακραίες καιρικές συνθήκες θα γίνουν σε όλο και μεγαλύτερο βαθμό η νέα πραγματικότητα για πολλές χώρες τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες.

Αυτή η μεγατάση αφορά στους νέους τρόπους λειτουργίας που θα πρέπει να προσαρμοστούν φορείς και κοινότητες απέναντι σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα.

Μεγατάση Νο2: Πιο λιτό, πιο καθαρό, πιο πράσινο

Καθώς o παγκόσμιος πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται και περισσότερα άτομα μεταπηδούν από χαμηλότερα σε υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια, θα υπάρξουν διογκούμενες πιέσεις σε πεπερασμένες ποσότητες τροφίμων, νερού, ορυκτών υλών και ενεργειακών πόρων.

Ταυτόχρονα ωστόσο αυτοί οι περιορισμοί δίνουν ώθηση σε καινοτομίες αιχμής ώστε να κάνουμε περισσότερα με λιγότερα, να επιτύχουμε την κλιματική ουδετερότητα, να μειώσουμε την απώλεια της βιοποικιλότητας και να αντιμετωπίσουμε την παγκόσμια πρόκληση που συνιστά η διαχείριση αποβλήτων.

Αυτή η μεγατάση διερευνά τις ευκαιρίες που μας ωθούν προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον, καθώς και τη σημασία της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας ώστε δομές και φορείς να μπορούν λειτουργούν σε πολύ πιο στενά περιθώρια.

Μεγατάση Νο3: Η επιτακτική ανάγκη για τη δημόσια υγεία

Οι δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη συνεχίζουν να παρουσιάζουν ανοδική τροχιά και αυτή η τάση πιθανότατα θα εκτραχυνθεί, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, της επιβάρυνσης των υπηρεσιών από χρόνιες παθήσεις και νέων υγειονομικών προκλήσεων (π.χ. μικροβιακή ανοχή, μελλοντικές πανδημίες).

Η πανδημία της COVID-19 έφερε στην επιφάνεια και επέτεινε προϋπάρχουσες υγειονομικές προκλήσεις, όπως οι χρόνιες παθήσεις και θέματα ψυχικής υγείας.

Παράλληλα ωστόσο υπογράμμισε τη σημασία της υγείας ως καθοριστικού παράγοντα από κοινωνικής και οικονομικής πλευράς.

Αυτή η μεγατάση υπογραμμίζει τις ευκαιρίες που παρέχει η προληπτική υγειονομική περίθαλψη και η ιατρική ακριβείας, η οποία προσαρμόζει την περίθαλψη βάσει του γενετικού προφίλ και των κλινικών ευρημάτων κάθε ασθενή.

Μεγατάση Νο4: Γεωπολιτικές αλλαγές

Οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις είναι πιθανό να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Η κρίση στην Ουκρανία και οι συνεχιζόμενες εντάσεις στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού θέτουν ενώπιον προκλήσεων τις δημοκρατικές χώρες με προηγμένες οικονομίες, που επιδιώκουν ειρήνη και σταθερότητα.

Αυτά τα γεγονότα οδήγησαν σε ρεκόρ αμυντικών δαπανών παγκοσμίως και σε ενίσχυση της συνεργασίας σε θέματα ασφάλειας, τεχνολογίας και αμυντικής ικανότητας.

Η εν λόγω μεγατάση διερευνά τις επιπτώσεις των αναδυόμενων γεωπολιτικών αλλαγών που σχετίζονται με την επιστήμη, την τεχνολογία, το εμπόριο, τις αλυσίδες εφοδιασμού και την αμυντική στρατηγική.