Προς εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων;

Καθώς ο εκλο­γι­κός κύ­κλος τε­λεί­ω­σε και στις δύο χώ­ρες, Ελλά­δα και Τουρ­κία προ­σπα­θούν να επα­νεκ­κι­νή­σουν τις δι­με­ρείς σχέ­σεις τους. Οι πει­ρα­σμοί για ακραία και εθνι­κι­στι­κή ρη­το­ρι­κή, που εί­ναι με­γά­λοι κατά τις προ­ε­κλο­γι­κές πε­ριό­δους, τώρα πλέ­ον μειώ­νο­νται.

Από την άλλη, το γε­γο­νός ότι και οι δύο κυ­βερ­νή­σεις έχουν νωπή λαϊ­κή εντο­λή, τους επι­τρέ­πει να κά­νουν κι­νή­σεις πιο τολ­μη­ρές, πέ­ραν του συ­νη­θι­σμέ­νου. Αν λά­βου­με υπό­ψη ότι και η Κυπρια­κή Δημο­κρα­τία έχει πρό­σφα­τα εκλεγ­μέ­νο Πρό­ε­δρο, από τις εκλο­γές του Φεβρουα­ρί­ου, βλέ­που­με με σα­φή­νεια το εύ­ρος των δυ­να­το­τή­των.

Η επίσημη συνάντηση μεταξύ Ερντογάν και Μητσοτάκη στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας έχει ήδη αναδείξει τη δέσμευσή τους για μια νέα σελίδα.

Οι γειτονικές χώρες εισέρχονται σε μια νέα φάση. Ο καταστροφικός σεισμός δημιούργησε μια διαφορετική πραγματικότητα. Για να επουλώσει τις πληγές της, η Τουρκία έπρεπε να στραφεί προς τα μέσα. Δεν μπορεί να αντέξει εξωτερικές περιπέτειες.

Χρειάζεται περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ για να στεγάσει 1-1,5 εκατομμύριο άστεγους και να ανοικοδομήσει πόλεις και χωριά. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη βοήθεια της διεθνούς κοινότητας, ιδίως των δυτικών χωρών και οργανισμών.

Ως εκ τούτου, η Τουρκία πρέπει να ενεργήσει με σύνεση και συντονισμένα για να πραγματοποιήσει αυτό που θέλει η διεθνής κοινότητα, ιδίως οι δυτικές χώρες, για την Ανατολική Μεσόγειο.

Όλοι μισούν την κλιμάκωση στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της αδικαιολόγητης, παράνομης και βάναυσης ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Περιμένουν ακόμη και την αδιάλειπτη παροχή ενέργειας από εναλλακτικές πηγές μέσω της περιοχής.

Αυτό απαιτεί τη συνεργασία όλων των χωρών της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, που βρίσκονται επισήμως σε εμπόλεμη κατάσταση.

Η Τουρκία θα αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τη Δύση, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και την ΕΕ στο σύνολό της. Φυσικά, θα διατηρήσει επίσης μια ισορροπία με άλλους διεθνείς παίκτες. Επιπλέον, συνεχίζει να εξομαλύνει τις σχέσεις της με χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Αρμενίας, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας. Προσπαθεί επίσης να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τη Συρία.

Η αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ξεκίνησε πριν από τον σεισμό, όταν οι διπλωματικοί σύμβουλοι των δύο ηγετών συναντήθηκαν σε «ουδέτερο έδαφος», με την πολύτιμη διαμεσολάβηση της γερμανικής κυβέρνησης. Εδραιώθηκε με την ελληνική βοήθεια προς τον τουρκικό λαό μετά τον σεισμό. Με την ευρύτερη έννοια, οι κανονικές σχέσεις θα συνεχιστούν.

Οι κανονικές διμερείς σχέσεις είναι ιδιαίτερα επωφελείς, αλλά δεν αρκούν. Όσο οι διμερείς διαφορές παραμένουν ανεπίλυτες, μπορεί να αποτελέσουν πηγή έντασης κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον.

Τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική κυβέρνηση πρέπει να αποβάλουν τις οπισθοδρομικές τους στάσεις και τους ποικιλόμορφους δισταγμούς, καθώς και τις στείρες και στενές αντιλήψεις τους για το λεγόμενο «πολιτικό κόστος». Τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να είναι έτοιμες να εξηγήσουν στο κοινό τις πραγματικές επιπτώσεις του ζητήματος, συμπεριλαμβανομένων των οφελών που θα επιφέρει μια λύση, χωρίς υπερβολές, κωλυσιεργίες ή ιδεοληψίες.

Τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική κυβέρνηση έχουν την ευκαιρία και την υποχρέωση να επαναλάβουν τον διμερή διάλογο μετά την πρόσφατη λαϊκή ετυμηγορία. Να επιστρέψουν στις συζητήσεις που πάγωσαν το προηγούμενο διάστημα σε όλα τα «τραπέζια»:

α. συμβουλευτικές συζητήσεις

β. πολιτικές διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών

γ. πολιτικοστρατιωτικός διάλογος για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) στο Αιγαίο.

Επι­πλέ­ον, οφεί­λουν να επι­δεί­ξουν την ανα­γκαία πο­λι­τι­κή βού­λη­ση ώστε να προ­χω­ρή­σει η δια­δι­κα­σία επί­λυ­σης των ελ­λη­νο­τουρ­κι­κών δια­φο­ρών. Είτε μέσω απευ­θεί­ας δια­πραγ­μα­τεύ­σε­ων είτε με κοι­νή προ­σφυ­γή στο Διε­θνές Δικα­στή­ριο της Χάγης. Ακόμα δε κα­λύ­τε­ρα, με συν­δυα­σμό των δύο αυ­τών μορ­φών επί­λυ­σης.