Στο μικροσκόπιο τα σενάρια κλιμάκωσης του πολέμου

Η πυρκαγιά που άναψε στη Μέση Ανατολή η Χαμάς  με τη φονική της επίθεση στο Ισραήλ προκαλεί ήδη ανείπωτο πόνο. Πολλαπλά στοιχεία, ωστόσο, υποδηλώνουν πως αυτή είναι μόνο η αρχή μιας σύρραξης που θα φέρει πολύ περισσότερη βία και θα αναπτυχθεί πιθανότατα σε διάφορα μέτωπα.

Η χερσαία εισβολή στη Γάζα καθυστερεί αλλά έρχεται, η Δυτική Όχθη είναι μια εστία διαδηλώσεων και φονικής καταστολής, υπάρχουν ήδη χαμηλής έντασης ανταλλαγές πυρών ανάμεσα στη Χεζμπολάχ και το Ισραήλ, δυνάμεις των ΗΠΑ δέχονται επιθέσεις στη Συρία και το Ιράκ, ενώ αμερικανικά αεροπλανοφόρα έχουν αναπτυχθεί στη Μεσόγειο και αναχαιτίζουν ρουκέτες από την Υεμένη.

Παράλληλα, τα φάσματα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, του αντισημιτισμού και της ισλαμοφοβίας αναζωπυρώνονται σε πολλές χώρες. Ας δούμε λοιπόν έξι σενάρια μιας κλιμάκωσης που απειλεί με ανάφλεξη ολόκληρο τον πλανήτη – κι αυτό, τη στιγμή που οι λέξεις «παγκόσμια σταθερότητα και ασφάλεια» είχαν ήδη καταστεί έωλες από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η εισβολή στη Γάζα

Πρώτο βήμα προς την κλιμάκωση των απειλών. Το Ισραήλ κατέστησε σαφή την πρόθεσή του να εξαλείψει τη Χαμάς μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου. Οι αναφορές που κυκλοφορούν αυτή την εβδομάδα δείχνουν ότι οι ΗΠΑ πιέζουν (διακριτικά) το Ισραήλ να αναβάλει την εξαγγελθείσα εκτεταμένη χερσαία επιχείρηση. Ωστόσο, οι Οσραηλινοί στρατηγοί φέρονται επίσης να ασκούν πιέσεις, γνωρίζοντας ότι δεν μπορούν να κρατήσουν εκατοντάδες χιλιάδες εφέδρους κινητοποιημένους επ’ αόριστον.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: δεδομένου του χαρακτήρα της Γάζας με τον πιεστικό πληθυσμό της, την ετοιμότητα και την αδίστακτη δράση της Χαμάς, το δίκτυο τούνελ και τους ομήρους της, μια χερσαία εισβολή θα ήταν μια εξαιρετικά πολύπλοκη επιχείρηση, που θα προκαλούσε πολλές απώλειες, θα προκαλούσε νέες αντιδράσεις, ιδίως στον αραβικό κόσμο, και θα αύξανε την πίεση προς άλλους παράγοντες να παρέμβουν στον πόλεμο.

Ο παράγων Χεζμπολάχ

Ο βασικός κίνδυνος κλιμάκωσης. Η υποστηριζόμενη από το Ιράν λιβανική πολιτοφυλακή διαθέτει μεγάλο οπλοστάσιο πυραύλων. Ειδικοί θεωρούν υψηλή την πιθανότητα ενός ολομέτωπου πολέμου σε αυτόν τον τομέα – ήδη υπάρχουν ανταλλαγές πυρών. ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν καλέσει τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν τον Λίβανο.

Το Ισραήλ έχει εκκενώσει πόλεις και χωριά στο βόρειο κομμάτι του – έχει επίσης ήδη δεχθεί αρκετές επιθέσεις με ρουκέτες από την επικράτεια της Συρίας, από «μαχητές που συνδέονται με τη λιβανική Χεζμπολάχ», απαντώντας συχνά με αεροπορικές επιδρομές. Ο Λίβανος, βέβαια, βρίσκεται από χρόνια στη δίνη μιας τρομερής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και μεγάλο μέρος της κοινωνίας μάλλον δεν θα επιθυμούσε να προσθέσει έναν πόλεμο στα δεινά του.

Η λογική της Χεζμπολάχ, ωστόσο, δεν συμβαδίζει απαραίτητα με εκείνη του εθνικού συμφέροντος και η κυβέρνηση όπως και οι ένοπλες δυνάμεις του Λιβάνου δεν είναι σε θέση να την ελέγξουν.

Το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες

Σύμφωνα με το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, οι αμερικανικές δυνάμεις που σταθμεύουν στο Ιράκ και τη Συρία έχουν επανειλημμένα στοχοποιηθεί πρόσφατα, κυρίως από μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Εν τω μεταξύ, στις 19 Οκτωβρίου, ένα αμερικανικό πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα αναχαίτισε 19 πυραύλους που εκτοξεύτηκαν από την Υεμένη προς το Ισραήλ. Ο κίνδυνος μιας περιφερειακής αναταραχής είναι επομένως ορατός.

Παρά την αποχώρησή τους από το Αφγανιστάν και την επικείμενη αποχώρησή τους από το Ιράκ, οι ΗΠΑ διατηρούν πάντα 30.000 στρατιώτες και τεράστιους πόρους στην περιοχή. Μετά την ισραηλινή επίθεση της Χαμάς, οι ΗΠΑ αύξησαν την παρουσία τους, κυρίως στέλνοντας δύο αεροπλανοφόρα, πλοία υποστήριξης και 2.200 πεζοναύτες.

Η βία στη Δυτική Όχθη

Επί του παρόντος, το Ισραήλ επικεντρώνεται στον πόλεμο στη Γάζα. Όμως η ανθρωπιστική κρίση και ο αυξανόμενος αριθμός των θυμάτων στον θύλακα που ελέγχει η Χαμάς έχει ήδη πυροδοτήσει μεγάλες διαδηλώσεις και ξεσπάσματα βίας στη Δυτική Οχθη. Περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι έχουν χάσει τη ζωή τους εκεί μετά την 7η Οκτωβρίου – 220 Παλαιστίνιοι και 29 Ισραηλινοί είχαν ήδη σκοτωθεί στην περιοχή μέχρι τότε από τον Ιανουάριο.

Εξτρεμιστές Ισραηλινοί έποικοι, που πάντα σπεύδουν να κάνουν μια άσχημη κατάσταση χειρότερη, έχουν ξεκινήσει επιθέσεις αντιποίνων. Στο μεταξύ, οι Παλαιστίνιοι έχουν κηρύξει πανεργατική απεργία. «Πυροδότησε άραγε η Χαμάς μια τρίτη Ιντιφάντα; Ολα εξαρτώνται από τη Δυτική Οχθη», σχολιάζει ο Ντάνιελ Μπάιμαν στο Foreign Affairs. «Η Παλαιστινιακή Αρχή, θυμίζει, «που κυβερνάει τη Δυτική Οχθη, θα δυσκολευτεί να διατηρήσει τον έλεγχο, και οι προσπάθειές της θα πλήξουν την ήδη ξεφτισμένη νομιμότητα του Μαχμούντ Αμπάς».

Τρομοκρατία και αντισημιτισμός

Ένας άλλος δυνητικός κίνδυνος είναι η αναζωπύρωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας στις δυτικές χώρες, ιδίως σε εκείνες που υποστηρίζουν ενεργά το Ισραήλ, παρά τις εκκλήσεις προς τις ισραηλινές δυνάμεις να σέβονται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, ένας εκπαιδευτικός δέχθηκε επίθεση στη Γαλλία και υπήρξαν μια σειρά από απειλές για βόμβες σε αεροδρόμια και μουσεία. Στο Βέλγιο, ισλαμιστές σκότωσαν δύο Σουηδούς. Τα επίπεδα συναγερμού έχουν αυξηθεί σε πολλές δυτικές χώρες, τη στιγμή που η συλλογική τιμωρία του Ισραήλ στη Γάζα φαίνεται να έχει υποδαυλίσει τον αντισημιτισμό, ο οποίος δεν έχει ποτέ εξαλειφθεί.